Nr 4/2001 (22) Architektura bibliotek. Projekty
| | Nr 4/2001 (22) Architektura bibliotek. Projekty |
|
|
|
 |
Krzysztof Ingarden
| |
Budynek biblioteki stanowi pierwszy etap budowy zespołu budynków PAT w Krakowie - Pychowicach i jest częścią rozwijającego się w sąsiedztwie większego zespołu urbanistycznego - III Kampusu Uniwersytetu Jagiellońskiego. Realizowany projekt został wyłoniony w drodze konkursu architektonicznego, przeprowadzonego w 1999 roku. Inspiracją w formułowaniu koncepcji urbanistycznej zespołu PAT było przywołanie pamięci historycznych układów urbanistycznych, charakteryzujących się czytelnością, odpowiednią i sprawdzona skalą. Kompozycja zespołu urbanistycznego oparta została na analogii do ulicy Kanoniczej w Krakowie, przy której znajduje się obecna siedziba PAT. Główny ciąg pieszy, nazwany w projekcie "ulica Teologów", posiada zbliżoną do ul. Kanoniczej skalę. Połączy główną aleję III Kampusu - "Aleję Noblistów", po północnej stronie działki, z projektowanym Dziedzińcem Akademickim i Biblioteką po stronie południowej. Wzdłuż uliczki umieszczono domy akademickie, mieszkania profesorskie, stołówkę i kaplicę. Wokół dziedzińca, będącego centralna przestrzenią publiczną układu, umieszczone zostały - oprócz biblioteki - budynki dydaktyczne i administracji. Docelowa wielkość biblioteki to 15 000 m2 (ok. 2 mln. woluminów). W pierwszym etapie realizowana jest część o powierzchni ok. 9500 m2. Funkcjonalnie jest to układ biblioteczny z wolnym dostępem do półek - większość zbiorów (ok. 2/3) jest udostępniona czytelnikowi w celu umożliwienia efektywnej pracy z książką. Wolny dostęp skraca drogę czytelnik - książka, uwalnia też od koniecznosci stosowania kosztownych systemów do transportu i składowania, a także umożliwia równomierne rozłożenie ruchu czytelników. Układ budynku zapewnia częściową zmienność w zakresie aranżowania funkcji we wnętrzu (flexibility): funkcje komunikacji pionowej zlokalizowano w miejscach pozwalających na dowolną aranżację i podziały kondygnacji F2 i F3 na mniejsze wnętrza, w zależnosci od potrzeb. Przestrzeń niezagospodarowanych magazynów otwartych - w początkowej fazie eksploatacji budynku - będzie wykorzystana na tymczasowe salki dydaktyczne. Konstrukcja budynku jest oparta na ekonomicznym module konstrukcyjnym 6,00x6,00 m oraz miejscowo 6,60x6,00 m. Jest to konstrukcja stalowa szkieletowa z układami zdwojonych rygli w obu kierunkach, umożliwiających bezkolizyjne prowadzenie kanałów instalacyjnych w przestrzeniach stropowych. Konstrukcję nośną dachu stanowi układ belek z drewna klejonego, wyeksponowanych we wnętrzu. Główne przestrzenie budynku - magazyny otwarte z wolnym dostępem do półek - zaprojektowano jako jednoprzestrzenne wnętrze trójkondygnacyjne z antresolami pod dachem o widocznym układzie belek konstrukcyjnych. Dach ukształtowano ze spadkiem w kierunku południowym w celu ograniczenia nasłonecznienia wnętrza. Jednocześnie taka geometria dachu pozwala na wykorzystanie naturalnej konwekcji powietrza we wnętrzu, co wspomaga wentylację i klimatyzację wnętrza. W przestrzeniach księgozbiorów otwartych przewidziana została wentylacja wyporowa. Zasada jej działania polega na wprowadzeniu powietrza nawiewanego bezpośrednio do strefy przebywania ludzi. Nawiewniki laminarne mają małą predkość nawiewu i niski poziom hałasu. Powietrze wypływa z nawiewnika i ogrzane w kontakcie z ludźmi unosi się do góry. Wskutek tego utrzymana jest odpowiednia temperatura w strefie przebywania ludzi i zmienna - uzależniona od ilości zysków ciepła - temperatura powietrza pod stropami i pod dachem, skąd powietrze to jest usuwane. Wszystkie kondygnacje stanowią jedną strefę pożarową za wyjątkiem pomieszczeń wydzielonych pożarowo, co jest dodatkowym walorem powyższej konstrukcji. Elewacje budynku zostały wyraźnie zróżnicowane. Każdą z nich zaprojektowano w inny sposób - w odpowiedzi na różne warunki fizyczne występujace po każdej stronie budynku. Elewacja wschodnio-południowa, mocno nasłoneczniona została znacznie obniżona opadającym w stronę południową dachem. Pozostała część przeszklona otrzymała osłony w postaci pionowych i poziomych żaluzji zewnętrznych. Elewacja południowo-zachodnia, także wystawiona na działanie słońca jest elewacją kamienną z niewielką ilością otworów okiennych, oraz z wkomponowanymi w pionowych pasach wywiewach układu wentylacji i oddymiania. Całkowicie przeszklony jest główny fragment elewacji północnej, stanowiącej pierzeje placu. Przeszklenie to ma na celu wizualne otwarcie przestrzeni holu wejściowego biblioteki na publiczną przestrzeń głównego dziedzińca. System klimatyzacyjno-wentylacyjny zakłada minimalizację kosztów eksploatacyjnych. W centrali nawiewno - wywiewnej dla księgozbiorów zastosowany został "zimowy" odzysk ciepła w obrotowym wymienniku (ten system odzysku przyjęto jako odzysk o najwyższej sprawności, zwracający koszty inwestycyjne w najkrótszym czasie). Wymienniki obrotowe służą do odzysku ciepła i wilgoci z powietrza wywiewanego przez obracającą się tarczę. Powietrze wywiewane oddaje do wymiennika wilgoć oraz ogrzewa go. W trakcie obracania, ogrzany i "wilgotny" element wymiennika dostaje się w strumień zimnego i suchego powietrza zewnętrznego, któremu oddaje energię cieplną i wilgoć. Wydajność odzysku reguluje się prędkością obrotową wymiennika. W procesie tym z usuwanego powietrza można odzyskać do 70% ciepła i wilgoci.
W okresie letnim zakłada się nawiew powietrza do pomieszczeń księgozbiorów w nocy ze stu procentowym udziałem świeżego powietrza (chłodniejszego niż w dzień) w celu zakumulowania zimna w masie książek. Praca nocna odbywać się będzie bez pracy agregatu ziębniczego.
|
|
EBIB 4/2001 (22), Architektura bibliotek. |
|