5 listopada 2002 roku w Bibliotece Narodowej w Warszawie odbyła się konferencja "Współczesna sztuka książki", zorganizowana przez Instytut Informacji Naukowej i Studiów Bibliologicznych Uniwersytetu, Warszawski Oddział Polskiego Towarzystwa Bibliologicznego i Fundację "Info XXI".
Celem konferencji było podjęcie refleksji nad obecną kondycja książki, w szczególności nad jej kształtem artystycznym, zwrócenie uwagi opinii publicznej na tę tematykę. Organizatorom udało się zebrać gremium specjalistów z różnych dziedzin związanych z bibliologią, ze sztuką książki - naukowców, grafików, bibliofilii, bibliotekarzy. Taka sytuacja pozwoliła uczestnikom konferencji na wysłuchanie wypowiedzi naświetlających główny temat spotkania z różnych stron z różnych punktów widzenia.
Małgorzata Komza w referacie Współczesna sztuka książki - problematyka bibliologiczna omówiła problematykę definicji "sztuki książki" z punktu widzenia bibliologia. Referentka podjęła próbę odpowiedzi na takie pytania, jak: co do niej [sztuki książki] należy, co stanowi jej przedmiot? Czy teoretycy sztuki włączają ten problem do swoich rozważań, a jeśli tak, to od kiedy? Czy księgoznawcy również wypowiadają się na ten temat?.
W kolejnym referacie Współczesna sztuka książki - problematyka artystyczna Lech Majewski zajął się tym problemem z punktu widzenia artysty grafika, autora wielu książek artystycznych (których pokazem zilustrował swój wykład). Szczególna uwaga w wystąpieniu została zwrócona na konsekwencje wprowadzania nowoczesnych technologii do prac edytorskich (raster stochastyczny czy techniki komputerowe).
Rozważania na temat kryteriów oceny estetycznej książki podjął Michał Hilchen w referacie Piękna książka we współczesnym świecie czyli diabeł tkwi w szczegółach, stwierdzając m.in., że sztuka książki, doskonaląca się przez wiele już stuleci, opiera się na wielokrotnie sprawdzonych wzorcach i zasadach, z których najważniejsza brzmi: książka - jak każde dzieło sztuki - nie znosi bylejakości! Jako sztuka złotego środka, sztuka umiaru nie toleruje ekstremizmów i niestaranności, braku profesjonalizmu i niesprawdzonych rozwiązań, natomiast bezwzględnie wymaga świadomej koncepcji edytorskiej, fachowego projektowania i precyzyjnego, doskonałego wykonania".
Marianna Banacka w referacie Rola estetyki w upowszechnianiu książki prowadziła rozważania nad takimi zagadnieniami, jak: Czy w przypadku książki estetyka to tylko harmonijnie skomponowana całość? Czy na przykład współczesne reklamy mają coś wspólnego z estetyką, czy nie? W jaki sposób książka próbuje odnaleźć się we współczesnym świecie". W swojej wypowiedzi M. Banacka odnosiła się szerzej do związków kultury masowej z estetyką; relacji pomiędzy mentalnością współczesnego odbiorcy, "widza" a kryteriami ocen estetycznych.
W drugiej części konferencji jako pierwsza zabrała głos Małgorzata Karkowska, autorka referatu Kolorowy "wiat Książki" założenia estetyczne w działalności wydawniczej "Bertelsmann Media. Referentka omówiła rolę szaty graficznej w publikacjach tego znanego koncernu wydawniczego. Przedstawiła także rolę mechanizmów marketingowych w kreacji edytorskiej produktów "Bertelsmann Media". Prezentacji M. Karkowskiej towarzyszył pokaz multimedialny zestawów najbardziej charakterystycznych okładek książek wydawnictwa.
Krystyna Lipka-Sztarbałło w referacie : Słoń a sprawa polska czyli o "Bologna Children's Book Fair 2003 omówiła rolę i znaczenie bolońskich targów książki dla dzieci w kontekście polskiego w nich udziału. Referentka odniosła się także do sytuacji polskiej ilustracji, w szczególności przeznaczonej do książek dla najmłodszych. K. Lipka-Sztarbałło konfrontowała - mało zadowalającą - sytuację współczesnej polskiej ilustracji z czasami świetności "polskiej szkoły" (Stanny, Wilkoń, Grabiański etc.).
Cykl referatów zamknęło wystąpienie Jadwigi Tryzno: Znaczenie Muzeum Książki Artystycznej w Łodzi. Muzeum powstało w roku 1993 (jako prywatna placówka!) w celu zbierania i używania urządzeń do robienia książek artystycznych oraz zbierania i pokazywania książek artystycznych, a także promocji polskiej książki artystycznej w kraju i za granicą". J. Tryzno w swoim wystąpieniu przedstawiła z jednej strony znaczące osiągnięcia swej instytucji, z drugiej zaś opisywała problemy funkcjonowania prywatnego Muzeum, pozbawionego - właśnie z racji owej prywatności - wsparcia ze strony władz.
Miarą zainteresowania uczestników konferencji tematyką i treścią referatów była ożywiona dyskusja skupiająca się na takich problemach, jak: włączanie książki artystycznej w zakres zainteresowania bibliologii, przyczyny niedoskonałości polskiej poligrafii, kryteria oceny estetycznej książki, estetyka wydawnictw popularnych.
Dr Jacek Puchalski, Instytut Informacji Naukowej i Studiów Bibliologicznych UW
|