 |
Rada Wspólnoty Europejskiej, w oparciu o Traktat o utworzeniu Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej, w szczególności o Art. 57 ust. 2, Art. 66 i Art. 100a,
na wniosek Komisji, przy współpracy z Parlamentem Europejskim, po zasięgnięciu opinii Komisji Społeczno-Gospodarczej, uwzględniając następujące okoliczności:
- Konwencja Berneńska o ochronie dzieł literackich i artystycznych oraz Międzynarodowa Konwencja o ochronie artystów wykonawców, producentów fonogramów oraz organizacji radiowo-telewizyjnych (Konwencja Rzymska) określiły tylko minimalny czas ochrony praw, których dotyczą, pozostawiając Umawiającym się Stronom możność wprowadzenia dłuższego czasu ochrony; niektóre Państwa Członkowskie już korzystały z tego upoważnienia; niektóre Państwa Członkowskie nie przystąpiły do Konwencji Rzymskiej;
- Istnieją znaczne różnice pomiędzy prawami krajowymi ustalającymi czas ochrony udzielanej przez prawo autorskie i prawa pokrewne, mogące utrudniać swobodny przepływ towarów i swobodę w wykonywaniu usług, wypaczając w ten sposób konkurencję w krajach Wspólnego Rynku; mając na uwadze niezakłócone działanie rynku krajowego prawo krajowe Państw Członkowskich powinno zostać ujednolicone, aby czas ochrony był identyczny w całej Wspólnocie Europejskiej;
- Ujednolicenie prawa musi obejmować nie tylko sam czas ochrony, ale również niektóre wiążące się z tym aspekty, np. datę, od której ten czas jest liczony;
- Postanowienia niniejszej Dyrektywy nie naruszają stosowania przez Państwa Członkowskie postanowień Art. 14a ust. 2 pkt b), c) i d) oraz ust. 3 Konwencji Berneńskiej;
- Minimalny czas ochrony, wyznaczony przez Konwencję Berneńską, obejmujący okres życia autora oraz 50 lat po jego śmierci, miał na celu ochronę interesów autora oraz dwóch pokoleń jego zstępnych; zważywszy, że przeciętny okres życia w krajach Wspólnoty Europejskiej wydłużył się do tego stopnia, że ustalony czas nie obejmuje już dwóch pokoleń;
- Niektóre Państwa Członkowskie, aby wyrównać skutki w zakresie korzystania z dzieł wywołane przez wojny światowe, ustaliły okres dłuższy niż 50 lat po śmierci autora;
- W celu ochrony praw pokrewnych niektóre Państwa Członkowskie wprowadziły okres 50 lat od dnia opublikowania lub udostępnienia dzieła publiczności;
Jedną z ogólnych zasad prawnych, znajdujących się pod ochroną prawa Wspólnoty Europejskiej, jest poszanowanie ustalonych praw nabytych; a w związku z tym zważywszy, że ujednolicenie czasu ochrony prawa autorskiego i praw pokrewnych nie może prowadzić do skrócenia obecnie obowiązującego okresu ochrony, jaki przysługuje posiadaczom prawa w krajach Wspólnoty Europejskiej; aby zminimalizować skutki środków przejściowych oraz aby umożliwić w praktyce funkcjonowanie rynku wspólnego, ujednolicenie czasu ochrony powinno następować w dłuższym okresie czasu;
- W opracowaniu z dnia 17 stycznia 1991 "Dalsze kroki do Zielonej Księgi - Roboczy program Komisji w dziedzinie prawa autorskiego i praw pokrewnych" Komisja podkreśliła konieczność ujednolicenia prawa autorskiego i praw pokrewnych na wysokim poziomie ochrony, jako że są to prawa fundamentalne dla twórczości intelektualnej, oraz podkreśliła, że ochrona tych praw zapewni utrzymanie i rozwój twórczości w interesie autorów, przemysłu związanego z kulturą, konsumentów oraz całego społeczeństwa;
- W celu ustalenia wysokiego poziomu ochrony, spełniającego zarazem wymagania wspólnego rynku oraz potrzebę stworzenia sytuacji prawnej sprzyjającej harmonijnemu rozwojowi twórczości literackiej i artystycznej w krajach Wspólnoty Europejskiej, okres, w jakim prawo autorskie jest chronione, powinien być wyznaczony na 70 lat po śmierci autora lub 70 lat po legalnym publicznym udostępnieniu dzieła, a jeżeli chodzi o prawa pokrewne - 50 lat od zdarzenia, które rozpoczyna bieg tego okresu;
- Zbiory, które ze względu na wybór lub układ zawartości stanowią twórczość intelektualną, podlegają ochronie zgodnie z Art. 2 ust. 5 Konwencji Berneńskiej: zbiory te podlegają ochronie jako takie, bez uszczerbku dla praw autorów dzieł stanowiących część składową tych zbiorów; w konsekwencji do dzieł włączonych do zbiorów mogą odnosić się szczególne okresy ochrony;
- We wszystkich przypadkach, kiedy jedną lub kilka osób fizycznych uznaje się za autorów, okres ochrony liczy się od ich śmierci; sprawa autorstwa całości dzieła lub jego części jest sprawą faktu, który podlega rozstrzygnięciu przez sądy krajowe;
- Okres ochrony powinien być obliczony od 1 stycznia roku następującego po roku, w którym miało miejsce odpowiednie wydarzenie, stosownie do postanowień Konwencji Berneńskiej i Konwencji Rzymskiej;
- Artykuł 1 Dyrektywy Rady 91/250/EEC z dnia 14 maja 1991 r. o prawnej ochronie programów komputerowych [1] stanowi, że Państwa Członkowskie mają chronić, na podstawie prawa autorskiego, programy komputerowe jak dzieła literackie w znaczeniu przyjętym przez Konwencję Berneńską; niniejsza Dyrektywa ujednolica okres ochrony dzieł literackich w krajach Wspólnoty; w związku z tym Art. 8 Dyrektywy 91/250/EEC, podający jedynie tymczasowe zasady ochrony programów komputerowych, powinien być uchylony;
- Artykuły 11 i 12 Dyrektywy Rady 92/100/EEC z dnia 19 listopada 1992 r. o prawie najmu i wypożyczania oraz o niektórych prawach pokrewnych w dziedzinie własności intelektualnej [2] zawierają postanowienia jedynie o minimalnym czasie ochrony, z zastrzeżeniem dalszego ujednolicenia; zważywszy, że ta Dyrektywa stanowi takie dalsze ujednolicenie; w związku z tym należy uchylić wymienione Artykuły;
- Ochrona utworów fotograficznych w Państwach Członkowskich podlega różnym uregulowaniom; zważywszy, że dla osiągnięcia dostatecznego stopnia ujednolicenia okresu ochrony praw do dzieł fotograficznych, szczególnie tych, które z powodu charakteru artystycznego lub profesjonalnego mają szczególne znaczenie na wspólnym rynku, konieczne jest w tym celu zdefiniowanie niezbędnego poziomu oryginalności w tej Dyrektywie; dzieło fotograficzne w rozumieniu Konwencji Berneńskiej uważane jest za oryginalne, gdy stanowi własną intelektualną twórczość autora, odzwierciedlającą jego osobowość, nie biorąc pod uwagę innych kryteriów, takich jak wartość lub cel dzieła; ochrona innych dzieł fotograficznych powinna podlegać prawu krajowemu;
- Aby uniknąć różnic w czasie ochrony praw pokrewnych, konieczne jest ustalenie jednakowego początkowego momentu, od którego liczy się okres ochrony we wszystkich Państwach Członkowskich; w celu obliczenia okresu ochrony należy wziąć pod uwagę wykonanie, utrwalenie, transmisję, legalne opublikowanie lub legalne publiczne odtworzenie, tj. środki służące powszechnemu udostępnieniu przedmiotu prawa pokrewnego w każdy właściwy sposób, niezależnie od tego, w jakim państwie odbywa się dane wykonanie, utrwalenie, transmisja, legalne opublikowanie lub legalne publiczne odtworzenie;
- Prawa organizacji radiowo-telewizyjnych do ich programów, bez względu na to, czy nadawanie odbywa się przewodowo czy bezprzewodowo, poprzez kabel lub za pośrednictwem satelity, nie powinny być czasowo nieograniczone; zatem konieczne jest określenie okresu ochrony wyłącznie od momentu pierwszego wyemitowania określonego nadania; uznaje się, iż niniejsze postanowienie powinno zapobiegać powstaniu nowego okresu ochrony w przypadkach, gdy nadanie jest identyczne z poprzednio emitowanym;
- Państwa Członkowskie powinny móc swobodnie decydować o utrzymaniu lub wprowadzeniu innych praw pokrewnych, szczególnie w odniesieniu do ochrony wydań krytycznych i naukowych; aby zapewnić przejrzystość na poziomie Wspólnoty Europejskiej, konieczne jest, aby Państwa Członkowskie wprowadzające nowe prawa pokrewne zawiadamiały o tym Komisję;
- Należy wyjaśnić, iż ujednolicenie wprowadzone przez niniejszą Dyrektywę nie odnosi się do autorskich praw osobistych;
- Jeśli chodzi o dzieła, których krajem pochodzenia, w rozumieniu Konwencji Berneńskiej, jest kraj trzeci, i którego autor nie jest obywatelem Państwa Członkowskiego powinno być stosowane wyrównywanie czasu ochrony, o ile okres ochrony przyznawany we Wspólnocie nie jest dłuższy niż okres ustalony przez niniejszą Dyrektywę;
- Jeżeli właścicielowi prawa, nie będącemu obywatelem Wspólnoty, przysługuje ochrona prawna na podstawie umowy międzynarodowej, wówczas okres ochrony praw pokrewnych powinien być taki sam jak ustalony niniejszą Dyrektywą, jednakże nie powinien przekraczać okresu przyjętego w państwie, którego obywatelem jest właściciel prawa;
- Wyrównanie okresów ochrony nie powinno doprowadzać Państw Członkowskich do konfliktu z ich międzynarodowymi zobowiązaniami;
- Dla dobrego funkcjonowania wspólnego rynku niniejsza Dyrektywa powinna znaleźć zastosowanie od dnia 1 lipca 1995 r.;
- Państwa Członkowskie powinny mieć swobodę wydania postanowień dotyczących interpretacji, dostosowania i dalszego wykonywania umów dotyczących korzystania z chronionych utworów lub innych przedmiotów, zawartych przed przedłużeniem okresu ochrony wynikającym z niniejszej Dyrektywy;
- Poszanowanie praw nabytych i uwzględnianie słusznych oczekiwań jest nieodłączną częścią porządku prawnego Wspólnoty Europejskiej; zważywszy, że Państwa Członkowskie mogą, w szczególności, postanowić, iż w określonych okolicznościach, gdy prawo autorskie i prawa pokrewne odżyją w związku z zastosowaniem niniejszej Dyrektywy, wówczas osoby, które w dobrej wierze korzystały z dzieł, w czasie kiedy dzieła te były dobrem publicznym, nie będą zobowiązane do zapłaty wynagrodzenia za to korzystanie,
wydała następującą dyrektywę:
Artykuł 1
Czas trwania prawa autorskiego
- Prawa autora dzieła literackiego lub artystycznego w rozumieniu Art. 2 Konwencji Berneńskiej podlegają ochronie w okresie życia autora i przez 70 lat po jego śmierci, niezależnie od momentu, kiedy dzieło zostało udostępnione publiczności.
- W przypadku wspólnego dzieła kilku autorów czas ochrony określony w ust. 1 liczy się od dnia śmierci ostatniego z autorów.
- W przypadku dzieł anonimowych lub opatrzonych pseudonimem autora czas ochrony trwa siedemdziesiąt lat od dnia legalnego publicznego udostępnienia dzieła. Jednakże, jeżeli pseudonim przyjęty przez autora nie pozostawia wątpliwości co do jego tożsamości, lub jeżeli autor ujawnia swoją tożsamość w okresie, o którym mowa w pierwszym zdaniu, czas ochrony wyznacza się według ust. 1.
- Jeżeli Państwo Członkowskie przyjmuje szczególne postanowienia dotyczące dzieł kolektywnych lub wyznaczenia osoby prawnej jako właściciela prawa, wówczas czas ochrony jest liczony zgodnie z postanowieniem ust. 3, chyba że zidentyfikuje się osoby fizyczne, które to dzieło stworzyły w wersji, która została publicznie udostępniona. Postanowienie to nie narusza praw zidentyfikowanych autorów, których zidentyfikowane wkłady zostały włączone do takiego dzieła; do wkładów tych stosuje się ust. 1 i 2.
- Jeżeli dzieło zostaje opublikowane w tomach, częściach, odcinkach, fragmentach lub wkładkach, a czas ochrony liczy się od momentu, w którym dzieło zostało legalnie udostępnione publiczności, czas ochrony rozpoczyna swój bieg dla każdej z wymienionych części oddzielnie.
- W przypadku dzieł, których czas ochrony nie jest liczony od śmierci autora lub współautorów, i które nie były legalnie udostępnione publiczności w okresie siedemdziesięciu lat po ich stworzeniu, ochrona wygasa.
Artykuł 2
Dzieła filmowe lub audiowizualne
- Główny reżyser dzieła filmowego lub audiowizualnego uważany jest za jego autora lub jednego z autorów. Państwa Członkowskie mogą swobodnie wskazywać innych współautorów.
- Czas ochrony dzieła filmowego lub audiowizualnego upływa po 70 latach od śmierci ostatniej spośród niżej wymienionych osób, bez względu na to, czy zostały uznane za współautorów: głównego reżysera, autora scenariusza, autora dialogów i kompozytora muzyki skomponowanej specjalnie dla dzieła filmowego lub audiowizualnego.
Artykuł 3
Czas ochrony praw pokrewnych
- Prawa artystów wykonawców wygasają po 50 latach od dnia wykonania. Jednakże, jeżeli w tym czasie zostanie legalnie opublikowane utrwalenie wykonania lub utrwalenie to zostanie legalnie publicznie odtworzone, prawa te wygasają po upływie 50 lat od daty pierwszego opublikowania lub pierwszego publicznego odtworzenia, w zależności od tego, które z tych wydarzeń miało miejsce wcześniej.
- Prawa producentów fonogramów wygasają po upływie 50 lat od sporządzenia utrwalenia. Jednakże, jeżeli w tym czasie fonogram zostanie legalnie opublikowany lub zostanie legalnie publicznie odtworzony, prawa te wygasają po upływie 50 lat od daty pierwszego opublikowania lub pierwszego publicznego odtworzenia, w zależności od tego, które z tych wydarzeń miało miejsce wcześniej.
- Prawa producentów pierwszego utrwalenia filmu wygasają po upływie 50 lat od sporządzenia utrwalenia. Jednakże, jeżeli w tym czasie film zostanie legalnie opublikowany lub zostanie legalnie publicznie odtworzony, prawa te wygasają po upływie 50 lat od daty pierwszego opublikowania lub pierwszego publicznego odtworzenia, w zależności od tego, które z tych wydarzeń miało miejsce wcześniej. Określenie "film" oznacza dzieło filmowe, audiowizualne lub ruchome obrazy, bez względu na to, czy są połączone z dźwiękiem.
- Prawa organizacji radiowo-telewizyjnych wygasają po upływie 50 lat od daty pierwszego nadania programu, bez względu na to, czy nadanie odbywa się przewodowo czy bezprzewodowo, poprzez kabel lub za pośrednictwem satelity.
Artykuł 4
Ochrona dzieł uprzednio nie opublikowanych
Kto, po upływie czasu ochrony prawa autorskiego, po raz pierwszy legalnie publikuje lub legalnie publicznie odtwarza dzieło uprzednio nie opublikowane, korzysta z ochrony ekwiwalentnej do ochrony praw majątkowych autora. Czas ochrony tych praw wynosi 25 lat od daty pierwszego legalnego opublikowania lub pierwszego legalnego publicznego odtworzenia dzieła.
Artykuł 5
Publikacje krytyczne i naukowe
Państwa Członkowskie mogą chronić publikacje krytyczne lub naukowe dzieł, które stały się domeną publiczną. Maksymalny czas ochrony tych praw wynosi 30 lat od daty pierwszego legalnego opublikowania.
Artykuł 6
Ochrona fotografii
Fotografie, które są oryginalne w tym sensie, że stanowią własną intelektualną twórczość autora, podlegają ochronie stosownie do postanowienia Art. 1. W celu ustalenia zdatności do ochrony fotografii nie będą stosowane żadne inne kryteria, Państwa Członkowskie mają swobodę przyjęcia ochrony innych fotografii.
Artykuł 7
Ochrona względem państw trzecich
- Jeżeli krajem pochodzenia dzieła, w rozumieniu Konwencji Berneńskiej, jest państwo trzecie, a autor dzieła nie jest obywatelem żadnego państwa Wspólnoty, okres ochrony przyznawanej przez Państwa Członkowskie wygasa w dniu, w którym wygasa ochrona w kraju pochodzenia dzieła, jednakże nie może przekroczyć okresu ustalonego w Art. 1.
- Okres ochrony ustalony w Art. 3 dotyczy również właścicieli praw, którzy nie są obywatelami żadnego państwa Wspólnoty, o ile Państwa Członkowskie udzielają im ochrony. Jednakże, bez uszczerbku dla zobowiązań międzynarodowych Państw Członkowskich, okres ochrony przyznanej przez Państwa Członkowskie wygasa nie później niż w dniu, w którym wygasa okres ochrony przyznanej przez państwo, którego obywatelem jest właściciel prawa; okres ten nie może przekroczyć okresu ustalonego w Art. 3.
- Państwa Członkowskie, które w dniu przyjęcia niniejszej Dyrektywy, w szczególności na skutek podjętych zobowiązań międzynarodowych, zapewniały okres ochrony dłuższy niż ten, który wynika z postanowień ust. 1 i 2, mogą utrzymać taką ochronę do chwili zawarcia międzynarodowych porozumień dotyczących okresu ochrony prawa autorskiego lub praw pokrewnych
Artykuł 8
Obliczanie okresu ochrony
Okresy, o których mowa w niniejszej Dyrektywie, liczone są od dnia pierwszego stycznia roku następującego po zdarzeniu miarodajnym dla początku biegu czasu ochrony.
Artykuł 9
Autorskie prawa osobiste
Niniejsza Dyrektywa nie przynosi uszczerbku postanowieniom Państw Członkowskich, regulującym autorskie prawa osobiste.
Artykuł 10
Czasowy zakres stosowania
- W przypadku, gdy w dniu, o którym mowa w Art. 13 ust. 1, w Państwie Członkowskim biegnie już okres ochrony dłuższy niż odpowiedni okres przewidziany niniejszą Dyrektywą, Dyrektywa ta nie powoduje skrócenia tego okresu w tym Państwie Członkowskim.
- Okresy ochrony przewidziane niniejszą Dyrektywą mają zastosowanie do wszystkich dzieł i przedmiotów, które w dniu, o którym mowa w Art. 13 ust. 1, w co najmniej jednym Państwie Członkowskim podlegają ochronie na podstawie krajowego prawa autorskiego lub praw pokrewnych, lub które w tym czasie spełniają kryteria ochrony przewidziane w Dyrektywie 92/100/EEC.
- Niniejsza Dyrektywa nie przynosi uszczerbku żadnym czynnościom korzystania z dzieła, które miały miejsce przed dniem, o którym mowa w Art. 13 ust. 1. Państwa Członkowskie wprowadzą niezbędne postanowienia prawne zapewniające ochronę, w szczególności nabytych praw osób trzecich.
- Państwa Członkowskie nie mają obowiązku stosowania postanowienia Art. 2 ust. 1 do dzieł filmowych i audiowizualnych, stworzonych przed dniem 1 lipca 1994 r.
- Państwa Członkowskie mogą ustalić datę, od której Art. 2 ust. 1 będzie znajdować zastosowanie, z zastrzeżeniem, że nastąpi to nie później niż 1 lipca 1997 r.
Artykuł 11
Poprawki
- Uchyla się Art. 8 Dyrektywy 91/250/EEC.
- Uchyla się Art. 11 i 12 Dyrektywy 92/100/EEC
Artykuł 12
Procedura zawiadamiania
Państwa Członkowskie bezzwłocznie zawiadomią Komisję o każdym, podjętym przez ich rząd, planie wprowadzenia nowych praw pokrewnych oraz o głównych powodach ich wprowadzenia i przewidzianym okresie ochrony.
Artykuł 13
Postanowienia ogólne
- Przed dniem 1 lipca 1995 r. Państwa Członkowskie wprowadzą w życie konieczne ustawy, rozporządzenia i przepisy administracyjne, w celu zrealizowania postanowień Art. od 1 do 11 niniejszej Dyrektywy.
Wprowadzane w życie wyżej wymienione akty prawne muszą powoływać się na niniejszą Dyrektywę, względnie powołanie takie musi być umieszczone przy ich oficjalnej publikacji. Sposób powołania ustalają Państwa Członkowskie.
Państwa Członkowskie przedstawią Komisji teksty krajowych przepisów prawnych przyjmowanych w dziedzinie regulowanej niniejszą Dyrektywą.
- Państwa Członkowskie zrealizują Art. 12 od dnia notyfikacji niniejszej Dyrektywy.
Artykuł 14
Niniejsza Dyrektywa skierowana jest do Państw Członkowskich.
Sporządzono w Brukseli, 29 października 1993 r.
Przypisy
[1] OJ Nr I 122, 17.5.1991 r., str. 42.
[2] OJ Nr I 346, 27.11.1992 r., str. 61.
 | |
