EBIB 
Nr 9/2003 (49), Internetowe systemy wymiany i przesyłania informacji. Artykuł
 Poprzedni artykuł Następny artykuł   

 


Sam Brooks
EBSCO Publishing

Doświadczenia EBSCO w rozpowszechnianiu informacji naukowej w oparciu o oferowane bazy danych, czasopisma elektroniczne i nową technologię połączeń Link Servers


Rozpowszechnianie informacji za pośrednictwem pełnotekstowych baz danych ma w ostatnich latach coraz większe znaczenie. Naukowcy i bibliotekarze, posługując się jedynie tradycyjnym warsztatem badawczym, nieporównywalnie gorszym od obecnie istniejącego, ryzykują tym, że ich prace mogą być oparte na niewłaściwych założeniach. Dokładniejsze przyjrzenie się naukowym bazom danych, w których poczynione zostały znaczące usprawnienia, może okazać się bardzo pomocne w prowadzeniu badań naukowych. Chociaż tematem poniższego artykułu jest przede wszystkim analiza zawartości owych nadzwyczajnych baz danych, nie należy jednak zignorować znaczenia pozostałych ich komponentów: dodatkowego - użytecznego oprogramowania, możliwości jego zastosowania, szybkości i sposobu dostępu.

Powszechny dostęp do informacji (za pomocą baz danych), jaki mają zarówno naukowcy w Polsce jak i na całym świecie, zawdzięczać możemy zadziwiająco dużej ilości i doskonałej jakości czasopism z zakresu nauk ścisłych, humanistyki, nauk społecznych biznesu itd. Zwrócić tu należy uwagę na fakt, że zaledwie parę lat temu nie było dostępu do niemal żadnych pełnotekstowych periodyków z dziedziny fizyki. Obecnie można korzystać z ponad 130 czasopism z tej dziedziny, udostępnianych w formacie PDF w EBSCO's Academic Search Premier (ASP) i liczba ta systematycznie się zwiększa. ASP - niegdyś baza danych specjalizująca się w naukach humanistycznych - posiada obecnie najlepsze czasopisma z zakresu zarówno humanistyki jak i nauk ścisłych.

Pełne teksty artykułów, dostępne za pośrednictwem ASP w formacie PDF, to prace zwłaszcza z zakresu nauk biologicznych, chemii, informatyki, pedagogiki, inżynierii, nauki o środowisku, historii, medycyny, filozofii, fizyki, politologii, psychologii, psychiatrii, religii, teologii, socjologii. ASP - ciesząca się opinią bazy posiadającej największy zbiór pełnotekstowych wersji czasopism, reprezentujących nauki ścisłe i humanistyczne - jest najpopularniejszym narzędziem, wykorzystywanym na uniwersytetach na całym świecie do prowadzenia prac badawczych.

Wszystkie biblioteki uniwersyteckie w Polsce, Rosji, Słowacji, Czechach i wielu innych krajach Wschodniej i Środkowej Europy posiadają dostęp do ASP. Statystyki wykazują, że baza ta jest w Polsce bardzo często wykorzystywana.
W Stanach Zjednoczonych, w niektórych ośrodkach uniwersyteckich, roczny budżet przeznaczony na subskrypcje czasopism nierzadko przekracza $2.000,000. Pomimo posiadania bardzo bogatej kolekcji czasopism, amerykańskie biblioteki uniwersyteckie, aby uzupełniać zbiory, wykupują także subskrypcje na ASP. Dla bibliotek uniwersyteckich Europy Środkowo-Wschodniej, dysponujących zwykle znacznie mniejszymi budżetami, posiadanie dostępu do tego typu baz danych jest koniecznością. Zadaniem pełnotekstowych baz danych nie jest zastąpienie już istniejących subskrypcji, ale udostępnienie czytelnikom nowych źródeł informacji za rozsądną cenę. W opublikowanej niedawno przez John Hopkins University Press pracy portal: Libraries and the Academy, Paula Watson, dyrektor ds. elektronicznych serwisów informacyjnych Uniwersytetu w Illinois i zarazem użytkownik ASP twierdzi: "przerwanie subskrypcji na czasopismo nie jest dla nas problemem, nie uzależniamy się bowiem od zbiorczych baz danych i nie zastępujemy nimi subskrypcji ani drukowanych, ani elektronicznych czasopism"[1]. Z kolei w artykule z listopada 2002 r. opublikowanym w Against the Grain ponownie podkreślono, że pełnotekstowe bazy danych "nie stanowią substytutu subskrypcji poszczególnych czasopism"[2].

Z powodu dynamicznego napływu materiałów z zakresu nauk ścisłych równowartość drukowanej wersji ASP wynosi obecnie około 1 000 000 dolarów rocznie. Innymi słowy, jeśli jakaś biblioteka wykupiłaby subskrypcje na każde czasopismo dostępne w ASP w wersji pełnotekstowej, to koszt przekroczyłby 1 000 000 dolarów rocznie. Chociaż baza ta jest dostępna na pośrednictwem WWW i dzięki temu może oferować najbardziej aktualne informacje, EBSCO w znaczącym stopniu uzupełniło ASP o numery archiwalne czasopism. Baza oferuje zatem szereg informacji retrospektywnych, z włączeniem pełnotekstowych wersji wielu czasopism, sięgających aż do lat 70., a w niektórych przypadkach nawet do lat 20.

Dla wielu uniwersytetów w Europie Środkowej i Wschodniej dostęp do ASP oznacza dostęp do czasopism wcześniej nieosiągalnych dla studentów i dla uczelni. Niemniej jednak, z wielu powodów, nie oznacza to prostego zastąpienia istniejących subskrypcji czasopism. Na przykład, najczęściej cytowane czasopisma (Nature, Science, Journal of Chemical Physics) podlegają okresom embargo. W przypadku pełnotekstowych baz danych oznacza to, że wydawca nie udostępnia najbardziej aktualnych artykułów przez pewien okres (zwykle od trzech do dwunastu miesięcy, w zależności od czasopisma). Polityka taka stosowana jest po to, aby zapobiec zrywaniu subskrypcji na poszczególne czasopisma, a także w celu umożliwienia niesubskrybentom dostępu za pośrednictwem bazy do tekstów interesujących ich artykułów. Ogólnie rzecz ujmując, czytelnicy, którzy nie wykupili subskrypcji uważają tę metodę za wygodną i pożyteczną, mają bowiem dostęp do dziesiątków tysięcy artykułów (w formacie PDF) publikowanych w ważnych czasopismach. Na przykład, podczas gdy pełne teksty bieżących artykułów opublikowanych w Journal of Applied Physics nie są udostępniane (embargo), baza danych jednak oferuje dostęp do ponad 45 000 artykułów, z tego renomowanego czasopisma w PDF-ie. (Informacje na ten temat, z uwzględnieniem praktyk stosowanych przez EBSCO, można znaleźć w jednym z artykułów opublikowanych w Serials Review w 2002 roku[3]).

Okresy embargo nie dotyczą wszystkich czasopism zgromadzonych w ASP. Ponad 2000 czasopism w wersji pełnotekstowej jest dostępnych w bez embarga. Ich wydawcy polegają na opinii bibliotek w kwestiach dotyczących subskrypcji. Jeśli jakaś biblioteka wykorzysta bazę danych, aby przerwać subskrypcję czasopisma (z embargo lub bez), wówczas wydawca usunie udostępniony materiał z bazy danych. Zdarzało się to już w przypadku mniejszych pełnotekstowych baz danych tworzonych przez firmy, które nie ostrzegły swoich klientów przed niewłaściwym użytkowaniem oferowanych przez nie pełnych tekstów. EBSCO skutecznie uniknęło tego rodzaju problemów dzięki dokładnemu poinformowaniu swoich klientów o obowiązujących zasadach. Na witrynie EBSCO znaleźć można następujące stwierdzenie: "można uniknąć potencjalnego zamieszania, jeśli bibliotekarze decydują o kupnie czasopism (drukowanych i elektronicznych), niezależnie od tego czy dane tytuły znaleźć można w pełnotekstowej bazie danych. Stosowanie takiej procedury powinno prowadzić do stabilizacji cen i ustalenia poziomu oferowanych przez bazy danych produktów, a w konsekwencji do pełnej satysfakcji użytkowników"[4].

Bywa, że mniejsze bazy danych koncentrują się przede wszystkim na ogólnej liczbie zgromadzonych tytułów, a nie na ich jakości i wyborze. EBSCO oferuje zaś najobszerniejszy pełnotekstowy zbiór czasopism naukowych, a - co bardziej istotne - zawiera większą niż jakakolwiek inna konkurencyjna baza liczbę czasopism recenzowanych w procesie wydawniczym (peer-reviewed). Dzieje się tak dlatego, iż EBSCO jest największą na świecie instytucją udzielająca subskrypcji i łączy ją z wydawcami czasopism wspólnota interesów. Dla wydawców czasopism bazy danych stanowią źródło dodatkowych dochodów. Z tego powodu najpoważniejsi wydawcy są bardzo ostrożni i nie podejmują współpracy z firmami tworzącymi zbiorcze bazy danych, które nie posiadają finansowych udziałów na rynku wydawniczym. Zważywszy, że EBSCO jest jedynym subskrybentem, który jest jednocześnie sprzedawcą pełnotekstowych baz danych, instytucja ta posiada de facto wyłączność na zarządzanie tysiącami tytułów czasopism naukowych. Innymi słowy, pod wpływem naturalnej dynamiki rynku, wydawcy akademiccy gremialnie zadecydowali, że chcą, by ich czasopisma znalazły się w pełnotekstowych bazach danych, nie chcą jednak ponosić ryzyka związanego ze współpracą z takimi firmami tworzącymi bazy danych, które nie są finansowo związane z głównym rynkiem wydawniczym. Dlatego też wiodący wydawcy czasopism naukowych współpracują jedynie z tymi firmami, które oprócz tworzenia pełnotekstowych baz danych, pośredniczą także w oferowaniu subskrypcji jak np. EBSCO.

Wydawcy czasopisma określanych mianem peer-reviewed korzystają z pomocy grup ekspertów, których głównym zadaniem jest przeanalizowanie zawartości czasopism pod kątem wyszukania nieścisłości, zanim jeszcze czasopisma te zostaną opublikowane. W wyniku tego długotrwałego i bardzo szczegółowego procesu, artykuły pojawiające się w zrecenzowanych czasopismach są znacznie dokładniejsze pod względem merytorycznym, a więc z stanowią dla badaczy znaczniej bardziej wartościowe źródło informacji niż czasopisma nierecenzowane. W wydaniu czasopisma Journal of Academic Librarianship z lipca 2001 roku znalazł się artykuł Integration of Information Resources and Collection Development Strategy [Integracja Źródeł Informacji i Rozwoju Strategii Zbiorów], który omawia rzeczywistą wartość i znaczenie recenzowanych czasopism znajdujących się w pełnotekstowych bazach danych. "Ilość recenzowanego materiału jest głównym wyznacznikiem poziomu materiałów naukowych znajdujących się w bazach danych. Chociaż nie wszystkie materiały zabrane w bazie poddawane są recenzjom, z pewnością jest to dobry punkt wyjścia do merytorycznej oceny tej literatury naukowej"[5]. Tego typu czasopisma prezentują bardzo wysoki poziom, a ze względu na wysokie koszty ich publikacji są też dość drogie. Dla wielu bibliotek i innych instytucji naukowych ASP stanowi jedyną możliwość dostępu do tego typu materiałów.
W lipcu 2003, ASP zawierało 3097 zrecenzowanych pełnotekstowych czasopism. Ta liczba nie wydaje się być imponująca, niemniej po dalszych analizach, okazuje się, że konkurencyjne bazy danych nie mają więcej niż 1000 zrecenzowanych periodyków.

Formatem powszechnie stosowanych w ostatnich latach w bibliotekach naukowych stał się PDF. EBSCO stosuje zatem PDF jako podstawowy format do zapisywania czasopism naukowych (zarówno z zakresu nauk ścisłych jak i humanistycznych) oraz czasopism biznesowych. Uznano, że PDF będzie standartowym formatem dla pełnotekstowych wersji czasopism, jako że dzięki jego zastosowaniu we właściwy sposób przedstawiać można formuły naukowe, równania, diagramy, wykresy, grafy, obrazy kliniczne, itd. EBSCO oferuje wiele więcej czasopism w formacie PDF i niż inni sprzedawcy baz danych (około 3500 - stan na lipiec 2003). PDF nie tylko zachowuje oryginalną postać artykułu, "wielu użytkowników wybiera ten właśnie format ze względu na doskonałą jakość otrzymywanego z niego wydruku"[6].

Inną, rzadko spotykana w innych bazach cechą ASP, jest to, że udostępnia ona także (najczęściej w formacie PDF) pełne teksty czasopism publikowanych poza Stanami Zjednoczonymi. Zazwyczaj pełnotekstowe bazy danych oferują bardzo ograniczony wybór materiałów wydawanych poza USA. Pod koniec roku 2002, baza ASP zawierała około 2000 pełnotekstowych wersji czasopism opublikowanych poza Stanami Zjednoczonymi, z których większość (blisko 1500 tytułów) wydawana jest w trzech krajach: Wielkiej Brytanii, Holandii i Niemczech. W bazie znajdują się także materiały z krajów dawnego bloku wschodniego, gdzie w znaczący sposób reprezentowane są Rosja, Słowenia, Czechy, Estonia. Dodatkowo materiały te opatrzone są informacjami na temat państw, w których zostały opublikowane.

Przykłady pełnotekstowych wersji czasopism opublikowanych w Polsce albo Polski dotyczących, a udostępnianych polskim uniwersytetom za pośrednictwem EBSCO to: Forum Philosophicum, International Journal of Occupational Medicine & Environmental Health, Polish Journal of Environmental Studies, Dialogue & Universalism, Country Profile - Poland, OECD Economic Surveys: Poland, Poland Career Guide, Poland Country Monitor, Poland Country Review, Poland Economic Competitiveness, Poland Economic Studies, oraz Poland Quaterly Forecast Report. Należy podkreślić fakt, że inne pełnotekstowe bazy danych nie zawierają wartościowych źródeł, w jakikolwiek sposób z Polską związanych.

Business Source Premier (BSP) jest największa na świecie pełnotekstową biznesową bazą danych. W lipcu 2003 roku, zawierała teksty z blisko 3300 czasopism. Także i ta baza danych oferuje niespotykaną nigdzie indziej liczbę czasopism opublikowanych poza Stanami Zjednoczonymi. BSP zawiera w przybliżeniu 1000 takich periodyków, a przeważająca ich część wydawana jest w Anglii, Holandii i Niemczech (około 750 tytułów). Ponadto w bazie znajdują się także pełnotekstowe wersje czasopism biznesowych publikowanych w Polsce, Rosji, Szwajcarii, Belgii, Francji, Norwegii, Czechach, Słowenii. EBSCO ma zamiar stale powiększać swojej ofertę związaną z tymi państwami.

Chociaż poprzez ciągłą aktualizację materiałów baza danych zyskuje na wartości, główny potencjał BSP polega nadal na oferowaniu wyczerpujących wiadomości dotyczących następujących dziedzin: ekonomii, finansów, zarządzania, marketingu i administracji publicznej. W istocie, korzystanie z BSP to często jedyny sposób, w jaki uniwersytety mogą zyskać elektroniczny dostęp do wielu wiodących czasopism z wymienionych dyscyplin, w tym także do Harvard Business Review, które to czasopismo udostępniane jest w formacie PDF łącznie z numerami archiwalnymi, sięgającymi pierwszego wydania tego periodyku w 1922 roku.

Wielką zaletą BSP i ASP jest olbrzymi nakład pracy wnoszony w celu rozbudowy pełnotekstowych archiwów czasopism znajdujących się w tych bazach danych. W połowie 2001 roku EBSCO podjęło szeroko zakrojone działania związane ze znacznym uzupełnieniem bazy danych o czasopisma archiwalne. Na program ten składają się dwa odrębne projekty, dzięki którym naukowcy otrzymali retrospektywną bazę umożliwiającą im prowadzenie badań.

Pierwszy z projektów związanych z rozbudowa baz retrospektywnych nosi nazwę Business Source Backfile Initiative (BSBI). Przygotowując się do realizacji tego projektu EBSCO posłużyło się rankingiem czasopism, raportami dotyczącymi najczęściej cytowanych publikacji, okresowymi statystykami użytkowymi, jak również bezpośrednimi informacjami otrzymanymi z wielu renomowanych światowych uczelni biznesowych (wykorzystano przede wszystkim opinie bibliotekarzy i profesorów). Na tej podstawie została opracowana lista 350 najlepszych czasopism biznesowych. Następnie, EBSCO nawiązało współpracę z kilkoma dużymi ośrodkami uniwersyteckimi w Nowej Anglii, Nowym Jorku i w Pensylwanii (włączając Wharton i Cornell) w celu pozyskania numerów archiwalnych aż do roku 1965 albo do pierwszego wydania wszystkich gromadzonych w bazie tytułów. Celem projektu było opracowanie jak najdokładniejszego rejestru oraz przygotowanie abstraktów do roczników archiwalnych najlepszych czasopism biznesowych na świecie, tak by mogły być dostępne za pośrednictwem biznesowego indeksu EBSCO, czyli Business Source. Ponadto, z racji stosowania formatu PDF jako podstawowego dla naukowych baz pełnotekstowych, EBSCO postarało się o uzyskanie od wydawców zgody na przetwarzanie tak wielu roczników czasopism na PDF, jak tylko było to możliwe. EBSCO otrzymało stosowne uprawnienia dla ponad 250 z 350 najbardziej liczących się czasopism biznesowych. Po raz kolejny zdecydowano się na format PDF, gdyż najlepiej nadaje się on do prezentowania naukowej treści dokumentu.

Projekt ten stale się rozwija, a do bazy trafia coraz więcej roczników archiwalnych sprzed 1965 roku. Na przykład, dostępne są już numery od 1958 roku czasopisma Academy of Management Journal, od 1926 roku czasopisma Accouting Review, od 1936 roku czasopisma Journal of Marketing, etc. Wydawcy i redaktorzy takich czasopism z radością przyjmują fakt, że studenci i naukowcy na całym świecie będą mieli w PDF-ach dostęp nie tylko do numerów bieżących, ale także do archiwalnych wydawanych przez nich periodyków.

W przypadkach, kiedy rozbudowa bazy archiwalnej została wykonana przez inne instytucje, dane archiwalne zwykle udostępniano użytkownikom za znaczną opłatą. Projekty tworzenia retrospektywnych baz danych, podobne do tych realizowanych przez EBSCO, podejmowane były także przez inne instytucje, jednakże działania te zakrojone były na znacznie mniejszą skalę. Zatem ogromną zaletą danych archiwalnych udostępnianych przez EBSCO jest nie tylko ich wysoka jakość, ale także to, że są one dla klientów już korzystających z oferty EBSCO bezpłatne. Oferując swoim użytkownikom dodatkową usługę, a zarazem podejmując poważne inwestycje, EBSCO liczy na jeszcze większą lojalność swoich klientów oraz na wzrost wskaźników wykorzystania baz. Korzyści takiej inwestycji odczują niewątpliwie wszyscy zainteresowani: użytkownicy baz, EBSCO i jego partnerzy - wydawcy. Zwiększy się również motywacja EBSCO do kontynuowania prac nad największą i najlepszą baza danych, stanowiąca poważne i liczące się źródło informacji dla użytkowników.

Druga inicjatywa nosi nazwę Academic Search Backfile Initiative (ASBI). W przedsięwzięciu tym zastosowano zupełnie inne kryteria wyboru czasopism niż to miało miejsce w przypadku BSBI. Podczas gdy Business Source został pomyślany jako największy rejestr czasopism biznesowych na świecie, Academic Search miał stanowić dla bibliotek akademickich najważniejszy, podstawowy rejestr czasopism naukowych zawierający materiały na każdy temat studiów. Skutkiem tego nie można było się posłużyć takimi samymi kryteriami wyboru czasopism jaki zastosowano w przypadku BSBI. Tym razem EBSCO zastosowało właściwie tylko jedną metodę. Bet Howell, dyrektor do spraw związanych z użytkownikami, wyjaśnia: "Stwierdziliśmy, ze najprościej będzie zapytać wprost naszych użytkowników, z których czasopism korzystaliby najchętniej. Następnie, przeanalizowaliśmy statystyki wykorzystania pełnotekstowych wersji artykułów, które zostały opublikowane ponad trzy lata temu i na podstawie uzyskanych tą drogą informacji wytypowaliśmy wiodące czasopisma do ASBI"[7].

Jak już wspomniano, ASP zawiera bardzo obszerny materiał z zakresu nauk humanistycznych i społecznych. Dotyczy to także materiałów archiwalnych. W ASBI znajdują się następujące tytuły: Acta Sociologica, British Journal of Psychology, British Journal of Sociology, Central European History, International Journal of Psychology, Journal for the Scientific Study of Religion, Journal of Education, Journal Genetic Psychology, Journal of International Affairs, Journal of Politics, Journal of Social Psychology, Social Forces, etc.

W ostatnich latach ASP zdołała zgromadzić imponującą kolekcję zarówno bieżących czasopism z zakresu nauk ścisłych, jak i rozwinąć retrospektywną bazę danych. Równolegle wprowadza się ulepszenia do archiwów bazy danych. Oto przykładowe tytuły czasopism z zakresu nauk ścisłych dostępnych obecnie w ASBI: Addiction, Advances in Physics, Annals of Internal Medicine, Review, Contemporary Physics, Archives of Environmental Health, Astronomy & Astrophysics Review, Contemporary Physics, International Journal of Environmental Studies: Sections A&B, Pediatrics, etc.

Na ostatniej, kończącej projekt liście czasopism retrospektywnych Academic Search znajdzie się ponad 100 tytułów - czasopisma te zostaną zindeksowane, opatrzone abstraktami, a wszystkie ich artykuły będą udostępnione w formacie PDF.
Ten projekt opisano szerzej w artykule EBSCO Greatly Expanding Business Journal Back Files ["EBSCO rozbudowuje bazy retrospektywne czasopism biznesowych"][8].

EBSCO w znaczący sposób rozwinęło oba projekty. Zarówno BSBI jak i ASBI znajdują się w końcowej fazie realizacji. Ponad 95% wydań archiwalnych czasopism w obu projektach zostało już przetworzonych i udostępnionych w bazach danych. W ciągu roku 2003 pozostała cześć wydań archiwalnych zostanie zlokalizowana, przetworzona na format elektroniczny i tak przygotowana udostępniona będzie użytkownikom w bazach danych EBSCO.

Chociaż bazy danych EBSCO dostępne w całej Polsce oferują liczne prestiżowe czasopisma naukowe w wersji pełnotekstowej, w bazach tych znaleźć można także indeksy i abstrakty do wielu znaczących periodyków. W lipcu 2003, baza ASP zawierała już indeksy i abstrakty z 7000 periodyków, a 4000 z nich dostępnych było także w wersji pełnotekstowej. Duża ilość w ASP źródeł będących wyłącznie cytowaniami [tzw. citation-only] wynika z faktu, że w bazie tej znajduje się ponad 1000 czasopism Elsevier. Z kolei BSP oferuje indeksy i abstrakty do 4600 periodyków, a 3700 także w wersji pełnotekstowej.

Wersje pełnotekstowe artykułów w ASP i BSP są dla końcowych użytkowników niezmiernym udogodnieniem, jednakże, jak już wspomniano, EBSCO nie jest w stanie zamieścić każdego liczącego się czasopisma w takiej właśnie wersji. Dlatego też, ogromne znaczenie ma zapewnienie dostępu do cytowań z tych nielicznych, nieosiągalnych w wersji pełnotekstowej czasopism. Nie zmienia to jednak faktu, że użytkownicy życzyliby sobie dostępu do jak największej liczby materiałów pełnotekstowych. Z tego powodu bazy danych EBSCO wyposażono w liczne odsyłacze [linki], które kierują użytkownika od cytowania w bazie do odpowiedniego, pełnego tekstu przechowywanego w innym miejscu w zbiorach biblioteki. Posługując się takimi narzędziami odsyłania (nazywanymi EBSCO SmartLinks oraz CustomLinks), biblioteki mogą tworzyć linki zarówno od konkretnego cytowania do własnej kolekcji czasopism elektronicznych dostępnych za pośrednictwem EBSCOhost Journal Service oraz CrossRef, jak również do katalogów OPAC, wypożyczalni międzybibliotecznych i serwisów dostarczania dokumentów, wyszukiwarek (np. Google), sprzedawców książek, witryn wydawców, etc. Biblioteki mogą także kierować do baz danych EBSCOhost zewnętrznych użytkowników takich źródeł jak katalogi OPAC, listy A-Z, metawyszukiwarki, zasoby bibliograficzne, PUbMed, etc.).

Kolejną, poza już wcześniej wymienionymi, korzyścią płynącą z zastosowanie techniki odsyłania [linkowania] związanej z EBSCOhost jest możliwość tworzenia linków pomiędzy różnymi bazami danych EBSCOhost. Jak już wcześniej wspomniano, biblioteki w Polsce posiadają dostęp do pełnotekstowych baz danych za pośrednictwem EBSCOhost, a dzięki temu mają także możliwość korzystania także z innych, mniej popularnych baz danych (baz cytowań) takich jak np. EBSCOLit, INSPEC, PsycINFO, etc. Biblioteki, które wykupiły subskrypcje te dostępne za pośrednictwem EBSCOhost bazy danych korzystają nie tylko ze wspólnego interfejsu, ale także z odsyłaczy kierujących bezpośrednio od bazy cytowań do odpowiedniego tekstu dostępnego w pełnotekstowych bazach danych ASP bądź BSP. Na przykład: latem 2003 r. EconLit zarejestrował ponad 290 źródeł, które są dostępne w wersji pełnotekstowej w ASP/BSP, INSPEC - blisko 600 źródeł, a PsycINFO - 540.

Kolejne narzędzie zaimplementowane niedawno w EBSCOhost (jako element wybranych baz danych, w tym ASP i BSP) to "reference linking", czyli odsyłacze do literatury pomocniczej. Odsyłacze takie stanowią potężne narzędzie ułatwiające prowadzenie badań naukowych, gdyż pozwalają użytkownikowi dotrzeć do dodatkowych informacji na interesujący go temat. Narzędzie to, znane także pod nazwami "reference browsing", "reference chasing", "searchable citations", bezpośrednio kieruje użytkownika od jednego artykułu do innych, cytowanych w zamieszczonej w nim bibliografii. "Reference linking" pozwala także na odsyłanie użytkownika od konkretnego artykułu do innych znajdujących się w bazie i artykuł ten cytujących. Obowiązuje tu prosta zasada - jeżeli dany artykuł stanowi przedmiot zainteresowania użytkownika, zatem artykuły w nim cytowane, i odwrotnie - teksty artykuł ten cytujące, często także są dla użytkownika tego ważne.

Najnowsza technologia linkowania, oferowana przez sprzedawców baz danych, to serwery linkujące (Link Servers lub Link Resolvers). Są to zewnętrzne serwisy, znajdujące się poza poszczególnymi bazami danych, zaprojektowane tak, aby zapewniać połączenia pomiędzy zasobami wirtualnymi wszystkich bibliotek. Serwer linków EBSCO jest znany jako LinkSource. Technologia LinkSource obejmuje także SmartLinks i CustomLinks i pozwala bibliotekom na odsyłanie z różnorodnych zasobów do różnorodnych zasobów udostępnianych na różnych platformach. (Uwaga: LinkSource jest systemem płatnym w odróżnieniu od opisanych poprzednio możliwości tworzenia odsyłaczy (linków) w serwisie EBSCOhost).

Podstawowym celem EBSCO jest ciągle ulepszanie i rozwój baz danych oraz związanych z nimi technologii linkowania. Cel ten EBSCO stara się osiągać, zapewniając wysoką jakość zawartości baz oraz wprowadzając udoskonalenia w oprogramowaniu. Firma ta jest wiodącym dostawcą naukowych baz danych na całym świecie, a popularność i sukces zawdzięcza przede wszystkim wysokiemu poziomowi oferowanego materiału. Z tego powodu EBSCO zostało jednogłośnie wybrane na głównego dostawcę baz danych w ramach projektu Electronic Information for Libraries Direct (eIFL Direct) - inicjatywy realizowanej przez Open Society Institute[9]. Zawartość baz danych, poziom oferowanych serwisów, a także szkolenia prowadzone przez EBSCO w naszym regionie świadczą o dążeniu tej firmy do zapewnienia klientom w Europy Środkowo-Wschodniej, i z całego świata, jak najlepszych materiałów.

Kontakt z autorem: Sam Brooks, Wiceprzewodniczący ds. Sprzedaży i Marketingu, EBSCO Publishing, 10 Estes Street, Ipswich, Massachusetts 01938. Telefon: 800-653-2726; Fax 978-356-6565; E-mail sbrooks@epnet.com

Tłumaczenie: Dorota Jaglarz i Joanna Grześkowiak

 

Przypisy

[1] DORST, Thomas J; BROOKS, Sam. Issues Facing Academic Library Consortia and Perceptions of Members of the Illinois Digital Academic Library. Portal: Libraries and the Academy, January 2002, Volume 2, Issue 1, p. 43-57.

[2] BULL, David; JACOBs, Ian. e-Journals, Embargoes and Other Matters: Are the Publishers Villains or not? Against the Grain, November 2002, p. 30.

[3] MCELROY, Emily. An Interview with Sam Brooks. Serials Review, 2002, Volume 28, Issue 2, p. 142-150.

[4] Full Text Databases, Print Journals and Electronic Journals; Distinctly Different Products. [on-line] [dostęp 17 grudnia 2002] Dostępny w World Wide Web: http://www.epnet.com/academic/publishers.asp .

[5] BROOKS, Sam. Integration of Information Resources and Collection Development Strategy. Journal of Academic Librarianship, July 2001, Volume 27, Issue 4, p.316.

[6] SLAGELL, Jeff. The Good, the Bad and the Ugly: Evaluating Electronic Journals. Computers in Libraries, May 2001, Volume 21, Issue 5, p. 34.

[7] Author interview with Beth Howell. March 16, 2002.

[8] ROGERS, Michael. EBSCO Greatly Expanding Journal Back Files. Library Journal, May 15, 2001, Volume 126, Issue 8, p. 29.

[9] ROGERS, Michael. EBSCO and OSI Creating Global Library Consortium. Library Journal, November 1, 1999, Volume 124, Issue 18, p. 27.

 Początek strony



Doświadczenia EBSCO w rozpowszechnianiu informacji naukowej w oparciu o oferowane bazy danych, czasopisma elektroniczne i nową technologię połączeń Link Servers / Sam Brooks// W: Biuletyn EBIB [Dokument elektroniczny] / red. naczelny Bożena Bednarek-Michalska. - Nr 9/2003 (49) październik. - Czasopismo elektroniczne. - [Warszawa] : Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich KWE, 2003. - Tryb dostępu: http://www.ebib.pl/2003/49/brooks.php. - Tyt. z pierwszego ekranu. - ISSN 1507-7187