Dostęp do informacji, wolny dostęp, otwarty dostęp, open access. Coraz częściej spotykamy się z
tymi terminami w naszej codziennej działalności. Zaczęło się od wolnego dostępu do półek, teraz wszyscy oczekują wolnego, darmowego i niczym nieskrępowanego dostępu do treści, o każdym czasie i z każdego miejsca na świecie. Walczymy też o nasze prawa z urzędnikami, którzy mimo zachodzących zmian nadal chcą pewne informacje zachowywać dla siebie, ograniczając nasze konstytucyjne prawo do uzyskania informacji o działalności organów władzy publicznej.
W kolejnych Biuletynach EBIB i Aktualnościach staraliśmy się na bieżąco informować Państwo o wydarzeniach i problemach związanych z tymi zagadnieniami. Dziś oddajemy w Wasze wirtualne dłonie numer z pełniejszym ujęciem tematu.
W numerze przedstawiliśmy dwie istotne kwestie związane z dostępem do informacji. Pierwsza z nich koncentruje się wokół wolnego, otwartego dostępu do publikacji naukowych, będącego odpowiedzią na dyktat cen wydawców. W tej części zgromadziliśmy publikacje teoretyczne i praktyczne dotyczące zarówno Polski, jak i zagranicy. Dwugłos w sprawie wolnego dostępu do publikacji zabierają Bożena Bednarek-Michalska, prezentująca polską perspektywę zagadnienia, oraz Bo-Christer Björk, który poddaje gruntownej analizie zasady publikowania w open access. Specjalnie dla Państwa zmierzyliśmy się z trudnym tłumaczeniem jednego z raportów z prac nad projektem ROMEO, prowadzonym przez Uniwersytet Loughborough. Projekt dotyczący własności intelektualnej w środowisku open access jest znany polskim bibliotekarzom z wielu raportów i publikacji w języku angielskim. My zdecydowaliśmy się przetłumaczyć artykuł, który naszym zdaniem prezentuje nieopisany w polskiej literaturze problem ochrony metadanych udostępnianych w modelu open access.
Ciekawie przedstawiają się również analizy i omówienia rozwoju zbiorów polskich bibliotek naukowych, również dzięki bezpłatnym publikacjom.
Druga istotna kwestia to dostęp do informacji publicznej, który nie zawsze (choć prawnie gwarantowany, o czym pisze w artykule Agnieszka Strojek) jest realizowany w stopniu nas zadowalającym. W tej części swoimi doświadczeniami z PKN, w sprawie uzyskania dostępu do norm, dzieli się Pani Profesor Marta Grabowska.
Poza tym jak zwykle wiele interesujących sprawozdań i komunikatów. Specjalnie dla Państwa przetłumaczyliśmy dwa ważne dokumenty związane z publikowaniem w modelu open acces. Chciałabym z tego miejsca podziękować Zarządowi Głównemu SBP za udostępnienie tłumaczenia Deklaracji w sprawie Bibliotek, Ośrodków Informacji i Wolności Intelektualnej sporządzonej w Glasgow.
Zapowiadamy kontynuację omawiania tych zagadnień w kolejnych numerach Biuletynu EBIB. Już dziś chciałabym zapowiedzieć duży artykuł na temat licencji Creative Commons pisany przez polski zespół wdrażający te licencje w naszym kraju, który najprawdopodobniej ukaże się w marcowym Biuletynie.
Mam nadzieję, że lutowy numer spełni Państwa oczekiwania i będzie podstawą do refleksji.
Zapraszam do lektury
Barbara Szczepańska
|