Nr 4/2005 (65), Bibliotekarze na językach. Prawo
| | Nr 4/2005 (65), Bibliotekarze na językach. Prawo |
|
 | | | |
Piotr Bierczyński
| |||
| | ||
| Dnia 15 marca 2005 r. skierowałem do Dyrektora Biblioteki Narodowej Michała Jagiełły - przewodniczącego Krajowej Rady Bibliotecznej pismo następującej treści: Dnia 9 grudnia 2004 r. w Nr 261 Dziennika Ustaw, pod poz. 2598 opublikowano Ustawę z dnia 19 listopada 2004 r. o zmianie ustawy o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej. Stwierdzono w niej: (poniżej pomijam zmiany w art. 26b dotyczące okresu rozliczeniowego czasu pracy).: Art. 1. W ustawie z dnia 25 października 1991 r. o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej (Dz.U. z 2001 r. Nr 13, poz. 123, z późn. zm.) wprowadza się następujące zmiany: 1) w art. 21 ust. 1 i 1a otrzymują brzmienie:
"1. Organizatorzy, o których mowa w art. 8 oraz w art. 9, mogą na podstawie umowy zawartej między sobą: 2) art. 25 otrzymuje brzmienie:
"Art. 25. 1. W przypadku likwidacji instytucji kultury utworzonej w trybie art. 21 ust. 1 pkt 1 i ust. 2, podmioty, które ją utworzyły, przejmują zobowiązania i wierzytelności, przy czym odpowiedzialność za zobowiązania jest solidarna. W związku z tym zapisem przywołam odpowiedni zapis z ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. o zmianie ustawy o bibliotekach. (Dz.U. Nr 129 poz. 1440). Art. 1. W ustawie z dnia 27 czerwca 1997 r. o bibliotekach (Dz.U. Nr 85, poz. 539 i z 1998 r. Nr 106, poz. 668) wprowadza się następujące zmiany:
2) w art. 13 dodaje się ust. 7 w brzmieniu: Art. 2. Ustawa wchodzi w życie z dniem 31 grudnia 2001 r. W związku z powyższym zwracam się z uprzejmą prośbą o odpowiedź na następujące pytania:
Uprzejmie informuję, że odpowiedź na powyższe pytania jest istotna, gdyż w województwie łódzkim niektórzy organizatorzy bibliotek publicznych w gminach biorą pod uwagę możliwość zastosowania ww. zapisów znowelizowanej ustawy o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej.
Z wyrazami szacunku
Do wiadomości: Poniżej cytuję uzyskane odpowiedzi:
Opinia prawna Ustawa z 25 października 1991 r. o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej (Dz.U. z 2001 r. Nr 13, poz. 123 z późn. zm.) zezwala organizatorom państwowych i samorządowych instytucji kultury na podstawie umowy zawartej między sobą na tworzenie lub łączenie prowadzonych przez siebie instytucji kultury. Jednocześnie w ustawie z dnia 27 czerwca 1997 r. o bibliotekach (Dz.U. Nr 85, poz. 539 z późn. zm.) w art. 13 ust. 7 jest wyraźny zapis, iż biblioteki publiczne nie mogą być łączone z innymi instytucjami oraz z bibliotekami szkolnymi i pedagogicznymi. Zakaz łączenia bibliotek publicznych z innymi instytucjami (także z instytucjami kultury, które jest pojęciem węższym od instytucji jako takiej) wynika z przepisów przejściowych i końcowych ustawy o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej. Artykuł 40 stanowi, iż przepisy tej ustawy nie naruszają przepisów innych, wymienionych tam ustaw m. in. - ustawy o bibliotekach - w zakresie prowadzenia działalności kulturalnej w formach określonych w tych ustawach. Oznacza to, iż w przypadku sprzeczności, których nie da się usunąć metodą wykładni prawa, należy stosować przepisy ustawy o bibliotekach. Swoją opinię konsultowałam z Departamentem Legislacyjno-Prawnym i Ekonomicznym w Ministerstwie Kultury.
Radca Prawny
Opinia
Ad. 1. Ustawa z dnia 27 czerwca 1997 r. o bibliotekach w przepisie art. 1 stanowi, iż reguluje ona zasady działania bibliotek, natomiast przepis art. 2 wskazuje na jej charakter lex specialis w stosunku do ustawy o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej. Oznacza to, że w stosunku do kwestii organizacji i działania bibliotek stosuje się przede wszystkim ustawę o bibliotekach, a dopiero, jeśli jakieś zagadnienie nie miałoby tam uregulowania to odpowiednio stosuje się przepisy ustawy o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej.
Ad. 2. Znowelizowany art. 21 ust. 1 i 1a ustaw daje jednak organizatorom instytucji kultury, a więc również organizatorom bibliotek możliwość utworzenia wspólnej biblioteki lub prowadzenia jako wspólnej biblioteki wcześniej już utworzonej przez jednego z organizatorów. Ad. 3. Wyraz INSTYTUCJE występujący w ustawie o bibliotekach jest pojęciem szerszym niż pojęcie INSTYTUCJE KULTURY i zawiera w sobie również instytucje kultury. Tak więc zakaz łączenia bibliotek z instytucjami oznacza również zakaz łączenia z instytucjami kultury. Ad. 4. Biorąc pod uwagę wyjaśnienia zawarte ad. 1 stwierdzić należy, iż przepisy znowelizowanej ustawy o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej nie dają podstaw do połączenia Gminnego Ośrodka Kultury z Gminną Biblioteką Publiczną. Ad. 5. Przepis art. 21 ust. 1 i 1a dotyczy sytuacji, gdy organizatorzy instytucji kultury, a więc ministrowie i jednostki samorządu terytorialnego zawierają ze sobą umowy o łączeniu instytucji kultury. Natomiast z samej istoty umowy jak również z zapisu art. 21 wynika brak możliwości zawarcia takiej umowy przez jednego organizatora z samym sobą. Warszawa, 17.03.2005 r.
Zastępca Dyrektora Na moje wątpliwości, odpowiedzi udzielił mi również Lucjan Biliński[1], który w przesłanym e-mailem piśmie w dniu 17 marca br. stwierdził m.in.: Znowelizowana ustawa o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej w niczym nie narusza ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. o zmianie ustawy o bibliotekach (Dz.U. Nr 129, poz. 1440), która do art. 13 wprowadziła ust. 7 w brzmieniu: "7. Biblioteki publiczne nie mogą być łączone z innymi instytucjami oraz z bibliotekami szkolnymi i pedagogicznymi.".
Wynika to z faktu, że ustawa z dnia 27 czerwca 1997 r. o bibliotekach jest regulacją o charakterze lex specialis[2] w sprawach bibliotek i nie może być podważona przez inne ustawy odnoszące się nawet do instytucji kultury, a więc o analogicznym statusie co biblioteka publiczna. Biblioteka ta jest istotnie instytucją kultury, ale także instytucją kultury jest muzeum. W tym miejscu zachęcam do zajrzenia do lex specialis dotyczącej muzeów, gdzie art. 5a ma następujące brzmienie: W związku z powyższym wszelkie próby podważenia zachowania w mocy znowelizowanej w 2001 r. ustawy o bibliotekach są nieuprawnione i należy im przeciwdziałać. Z drugiej jednak strony trzeba się liczyć z wystąpieniem podobnych interpretacji znowelizowanej ustawy o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej, jak w woj. łódzkim. Musimy więc uzbroić się w argumenty natury prawnej, nie zaniedbując merytorycznych uzasadnień. Lucjan Biliński W "Gazecie Prawnej" (2004, nr 234, 1 grudnia) zamieszczono informację o rozstrzygnięciu nadzorczym wojewody podlaskiego z 17 listopada 2004 r., sygn. PN. II. 0911 - 56/04. Jest ono dostępne w Biuletynie Informacji Publicznej Podlaskiego Urzędu Wojewódzkiego http://www.bialystok.uw.gov.pl/ w dziale: Rozstrzygnięcia nadzorcze. Poniżej cytat z Gazety Prawnej: Wojewoda podlaski unieważnił uchwałę Rady Gminy Radziłów z dnia 28 października 2004 r. w sprawie utworzenia Gminnego Centrum Kultury. Powyższą uchwałą Rada Gminy Radziłów postanowiła utworzyć z dniem 1 stycznia 2005 r. Gminne Centrum Kultury, które miało zajmować się tworzeniem, upowszechnianiem i ochroną dóbr kultury. Z informacji uzyskanych w trakcie przeprowadzanego postępowania nadzorczego, jak również z treści uchwały Rady Gminy Radziłów w sprawie nadania Statutu Gminnego Centrum Kultury wynikało, że w skład tego Centrum wchodzi również biblioteka gminna. Wojewoda Podlaski zakwestionował tę uchwałę. Działalność bibliotek generalnie regulowana jest przez ustawę z dnia 27 czerwca 1997 roku o bibliotekach. Zgodnie z art. 2 ustawy do bibliotek mają zastosowanie przepisy ustawy z dnia 25 października 1991 roku o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej, które nie zostały uregulowane w ustawie o bibliotekach. Stosownie do przepisu art. 13 ust. 7 ustawy o bibliotekach, biblioteki publiczne nie mogą być łączone z innymi instytucjami oraz z bibliotekami szkolnymi i pedagogicznymi, co wymusza samodzielność prawną gminnej biblioteki publicznej jako instytucji kultury. Status prawny biblioteki gminnej określony został ponadto w przepisie art. 7 ust. 1 pkt 9 ustawy o samorządzie gminnym. Według tego przepisu prowadzenie biblioteki gminnej należy do zadań własnych gminy. W przepisie tym ustawodawca nakłada na gminę obowiązek prowadzenia jednej biblioteki gminnej, w pozostałych przypadkach samorząd gminny sam decyduje o wyborze zasad organizacji i instytucjonalizacji życia kulturalnego lokalnej wspólnoty. Zdaniem wojewody "prowadzenie gminnej biblioteki publicznej jest obligatoryjnym zadaniem gminy, a przepis szczególny, czyli ustawa o bibliotekach, wprowadziła zakaz łączenia bibliotek z innymi instytucjami kultury. Włączenie biblioteki gminnej do tworzonego Gminnego Centrum Kultury w Radziłowie w sposób pozbawiający bibliotekę samodzielności formalnoprawnej jest niezgodne z prawem i skutkuje stwierdzeniem nieważności przedmiotowej uchwały". Przypisy[1] Pełny tekst odpowiedzi L. Bilińskiego ukaże się w Bibliotekarzu. [2] lex specialis = ustawa (przepis) specjalna, szczególna. [3] Dz.U. z 1997 r. Nr 5, poz. 24 z późn. zm.  | |
| | | |
| |||
| | ||