Bibliograficzne bazy danych : kierunki rozwoju i możliwości współpracy Ogólnopolska konferencja naukowa z okazji 10-lecia bazy danych BazTech Bydgoszcz, 27-29 maja 2009

Poprzedni - Spis treści - Następny

Grzegorz Racki Instytut Paleobiologii PAN, Warszawa Dwuznaczny urok listy czasopism punktowanych [1] Abstrakt Parametryczny system oceny jednostek badawczych obejmuje cztery „kwartylowe” kategorie jakościowe czasopism z listy filadelfijskiej, odzwierciedlające pozycję w uporządkowanym według współczynnika wpływu (impact factor; IF) zbiorze periodyków z danej dyscypliny. Wiadomo jednak, iż IF podlega licznym manipulacjom, sztucznie zwiększających jego wartość jako miernika jakości czasopisma. Najprostsze jest windowanie liczby cytowań przez preferowanie prac zawierających powołania na nowe artykuły z tego czasopisma i ta praktyka jest powszechna wśród 60 polskich czasopism indeksowanych w Journal Citation Reports 2007. Liderem na tego typu czarnej liście jest miesięcznik „Polimery” – w ich wypadku prawie 80% cytowań impaktowych to właśnie samocytowania. Ponad sześciokrotny wzrost IF w dekadzie (z 0,224 do 1,376!) pozwolił na awans z IV do II kategorii. Po odjęciu samocytowań (tzw. realny IF; RIF), awans ten okazuje się pozorny, gdyż po urealnieniu klasyfikacji periodyk ten niezmiennie należy do najmniej wpływowych i reprezentuje w istocie IV kategorię. W rankingu Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego konieczne jest zatem oparcie klasyfikacji punktowej nie na „surowym” IF, ale na bardziej wiarygodnym wskaźniku RIF. Słowa kluczowe impact factor (IF), wskaźnik samocytowań, ocena parametryczna Abstract Ambiguous attraction of rated journal list. A system of so-called “parametric evaluation”, performed by the Ministry of Science and Higher Education in Poland for a score-based categorization of research institutions, includes the periodical rating of journals into four generalized (“quartile”) quality classes within the subject categories, based on the Impact Factor (IF) values. However, there are recognized, mostly unethical manipulation practices to artificially raise the IF value. Preference for papers that have cited recently published articles in that same journal, is especially well-known, as exemplified by 60 Polish periodicals indexed in Journal Citation Reports 2007. The special case is represented by the monthly journal “Polimery”, marked by a quick increase of IF values during the last decade (from 0.224 to 1.376!) in thanks of self-citation rate approaching 80% of total cites, what resulted in an advance from IV to II journal category in the ministerial evaluation system. However, after exclusion of self-citations (i.e., considering the so-called Real Impact Factor; RIF), this progress appears to be artificial and the Polish journal remains within the least influential periodicals in the Polymer Science, and in fact represents IV category. Thus, the reliable RIFs should be applied for the appropriate journal parametric rating in place of unsophisticated IF values. Keywords impact factor (IF), self-citation rate, parameter rating prezentacja WSTĘP Stosowany od 1998 r. system oceny parametrycznej i kategoryzacji jednostek naukowych, oparty na obiektywnych metodach różnicowania efektywności badawczej i dotowania działalności statutowej, stał się trwałym elementem naszej rzeczywistości akademickiej – nawet jeśli jest wciąż daleki od doskonałości[2]. Szczególnie dowartościowanie publikacji w renomowanych czasopismach międzynarodowych z tzw. listy filadelfijskiej (zbiorze źródłowych periodyków filadelfijskiego Instytutu Informacji Naukowej; ISI, obecnie Thomson Reuters) jest powszechnie uznawanym faktem i bezsprzecznym sukcesem twórcy tego systemu, prof. Andrzeja K. Wróblewskiego[3]. Nie spełniły się proroctwa przeciwników „dyktatu Filadelfii”, dowodzących wówczas z pasją, że pochopnie wprowadzając niewłaściwe standardy zachodnie, podważymy interes polskiej nauki i gospodarki, a przede wszystkim doprowadzimy do upadku polskiego czasopiśmiennictwa[4]. W reakcji na to larum przedstawiłem polski udział w elitarnym towarzystwie periodyków ISI[5]. Korzystając ze statystyk cytowań z corocznie wydawanej bazy Journal Citation Reports (JCR), mogłem zaprezentować dane bibliometryczne o pozycji w literaturze światowej 22 polskich tytułów, rejestrowanych w indeksach cytowań ISI w 1995 r. Polskie czasopisma w JCR 2007 Po dziesięciu latach warto ponownie przyjrzeć się tej sprawie, zarówno w kontekście dawnych proroctw, jak i zbliżającej się oceny parametrycznej, w której lista filadelfijska wciąż odgrywa przewodnią i immanentnie stymulującą rolę. I oto polski doborowy klub liczył w roku 2005… 60 czasopism (spośród 8282 w JCR Science i Social Sciences Editions), a wiadomo, iż ostatnio jeszcze znacznie się powiększył. Jest to wszelako wymuszone konkurowaniem baz koncernu Thomson Reuters z bibliograficznym bankiem danych Elseviera – Scopusem, uwzględniającym aż 17 tys. tytułów z kręgu nauk przyrodniczych, ścisłych i społecznych. Nie dziwi więc fakt, iż do owej elity dołączyło ostatnio 700 czasopism stricte regionalnych, w tym głównie polskojęzyczne: „Przegląd Elektrotechniczny”, „Rynek Energii”, „Przegląd Menopauzalny”, „Postępy Dermatologii i Alergologii”, „Ginekologia Polska”, „Ochrona Środowiska” oraz „Gospodarka Surowcami Mineralnymi”. Trzeba zaznaczyć, że w kategoriach względnych liczba docenionych polskich czasopism także wzrosła przeszło dwukrotnie: od 0,4% w 1992 r. do ponad 0,9% w 2005 r. wśród tytułów z kręgu nauk przyrodniczych i ścisłych (tab. 1.). W JCR 2005 r. rozpoczęto rejestrowanie pierwszego polskiego czasopisma z dziedziny nauk społecznych: „Polish Sociological Review”, a kolejne zostały ostatnio włączone do indeksów cytowań (periodyki humanistyczne nie są w ogóle objęte analizą statystyczną). Tab. 1. Polskie czasopisma w Journal Citation Reports Science Edition 1994–2007 Rocznik Całkowita liczba czasopism Liczba polskich czasopism Procentowy udział Polski 1994 4513 18 0,40 1995 4623 21 0,45 1996 4779 21 0,44 1997 4963 22 0,44 1998 5467 31 0,57 1999 5550 31 0,56 2000 5684 34 0,60 2001 5748 37 0,64 2002 5876 43 0,73 2003 5907 44 0,74 2004 5968 49 0,82 2005 6088 53 0,87 2006 6164 54 0,88 2007 6417 59 0,92 Źródło: Journal Citation Reports Science Edition 1994–2007. Przedstawiam ponownie miejsce polskich czasopism w obrębie (sub)dyscyplin, do których je zaliczono w filadelfijskim podziale na 160 pól badawczych. Oznacza to, że są one rejestrowane co najmniej od 2005 r. Do oceny renomy czasopism wykorzystuje się przede wszystkim współczynnik wpływu (impact factor; IF), średnią częstotliwość cytowań rocznie jednej pracy ogłoszonej w danym periodyku, wyliczaną dla jego dwóch poprzednich roczników. Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego (MNiSW) wyróżnia cztery „kwartylowe” kategorie jakościowe czasopism z listy filadelfijskiej na podstawie „górnych” (według rankingu IF) 25%, dwóch „środkowych” i „dolnych” 25% w grupach periodyków reprezentujących poszczególne pola badawcze. Taka klasyfikacja miarodajnie odzwierciedla pozycję w uporządkowanym według IF zbiorze periodyków z danej dyscypliny (lub kilku dyscyplin w przypadku pism o szerszym profilu), niezależnie od wielkości i zakresu cytowań w obrębie poszczególnych specjalności wyrażanych bezwzględnym wymiarem IF. W ten znormalizowany sposób wyodrębniono klasy jakościowe czasopism i zróżnicowano za pomocą punktacji wszystkie tytuły z listy filadelfijskiej (od 30 do 10 punktów; patrz http://www.nauka.gov.pl/mn/_gAllery/40/58/40587/20080826_ujednolicony_wykaz.pdf[6]). Kategorie tego typu należy traktować jako wskaźnik prawdopodobieństwa sukcesu we włączeniu wyników badań do międzynarodowego obiegu naukowego[7] i najlepszy z dostępnych sposób promowania wysokiego poziomu badań zgodnie ze standardami światowymi[8]. W tab. 2. przedstawiłem bardziej szczegółową hierarchizację polskich czasopism na podstawie użytego przeze mnie w artykule z 1999 r.[9] względnego wskaźnika poziomu, pokazującego, jaki procent czasopism ma niższy IF w danej kategorii tematycznej (por. Rank-normalized IF[10]). Dziesięć tytułów zaliczono do dwóch najwyższych kategorii (czyli w rankingu IF wyprzedzają ponad połowę czasopism ze swojej specjalności), a jeden z nich, kwartalnik Polskiego Towarzystwa Fizjologicznego „Journal of Physiology and Pharmacology” – należy nawet do topowej I kategorii, zajmując siódme miejsce wśród 78 czasopism fizjologicznych. Należy więc z umiarkowanym optymizmem widzieć przyszłość polskiej literatury naukowej w dobie coraz silniejszej konkurencji na światowym rynku, zwłaszcza iż 11 tytułów jest już wydawanych za granicą (głównie przez Springera). Ten wyraźny postęp w ostatnim dziesięcioleciu nie dotyczy jednak wszystkich dyscyplin, gdyż stagnacja zaznacza się wśród periodyków np. z matematyki. W 1997 r. czołówkę tworzyły jedynie: „Acta Arithmetica” (kategoria I), „Acta Astronomica” (II) i „Studia Mathematica” (II)[11]. Ponad połowa polskich tytułów to jednak wciąż outsiderzy tabel klasyfikacji IF. Tab. 2. Ranking polskich czasopism według znormalizowanego wskaźnika poziomu na podstawie Journal Citation Reports 2007 (cieniowaniem wyróżniono czasopisma o podwyższonym wskaźniku samocytowań) Lp.     Tytuł czasopisma     Wydawca   Impact Factor 2007  Procentowy udział samocytowań Dyscyplina (M) miejsce w grupie czasopism/(L) liczebność grupy czasopism Względny wskaźnik poziomu [(L-M) x100/L] Kategoria I (pierwszy kwartyl w rankingu IF) 1 „Journal of Physiology and Pharmacology” TN (U)   4,466   37,2 Physiology  (7/78) 91,0 Kategoria II (drugi kwartyl w rankingu IF) 2 „Acta Palaeontologica Polonica” IPAN   1,067   8,6 Paleontology  (14/40) 65,0 3 „Opto-Electronics Review“ U (TN) WK–WZ RFN 1,011 9,6 Engineering, Electrical & Electronic (83-85/227) 63,0**   4 „Acta Astronomica” TN (U) 1,980 12,1 Astronomy & Astrophysics (19/48) 60,4 5 „Polimery” JBR 1,376 78,4 Polymer Sci. (32/74) 56,8 6 „Studia Mathematica” IPAN 0,568 10,9* Mathematics (91/207) 56,0 7 „Pharmacological Reports” IPAN 2,290   33,7 Pharmacology & Pharmacy (93/205) 54,6 8 „Fundamenta Informaticae” TN (U)–WZ Holandia   0,693   17,7 Mathematics, Applied (82/165) 50,3** 9 „Acta Ornithologica” IPAN 0,745 40,0 Ornithology (9-10/19) 50,0  Kategoria III (trzeci kwartyl w rankingu IF) 10 „Acta Geologica Polonica” KPAN (U)–WK 0,786 30,3 Geology (21/40) 47,5 11 „Topological Methods in Nonlinear Analysis” U   0,500   18,2* Mathematics (110/207) 46,9 12 „Fundamenta Mathematicae” IPAN 0,487 13,8 Mathematics (113/207) 45,4 13 „Geological Quarterly” JBR 0,712 22,8 Geology (23/40) 42,5 14 „Medical Science Monitor” WZ USA   1,607   15,2 Medicine, Research & Experimental (48/81) 40,7   15 „Acta Chiropterologica” IPAN 0,857 36,4 Zoology (74/124) 40,3 16 „Geochronometria” U–WK 0,667 27,8 Paleontology (24/40) 40,0** 17 „Acta Arithmetica” IPAN 0,410 23,1 Mathematics (142-143/207) 38,2 18 „Annals of Agricultural and Environmental Medicine” JBR 1,074   45,7 Environmental Sci. (99/160)   38,1**   19 „Central European Journal of Chemistry” WK–WZ RFN 0,754 9,5 Chemistry, Multidisciplinary (79/127) 37,8 20 „Control and Cybernetics” IPAN 0,495 27,5 Automation & Control Systems (34/52) 34,6** 21 „Acta Theriologica” IPAN 0,740 29,6 Zoology (84/124) 32,3 22 „Oceanologia” IPAN 0,744 31,0 Oceanography (34/50) 32 23 „Acta Physica Polonica B” U 0,664 19,5 Physics, Multidisciplinary (48/69) 30,4 24 „Cellular & Molecular Biology Letters” U–TN–WK–WZ RFN   1,676   4,1 Biochemistry & Molecular Biology (189/263) 28,1**   25 „Acta Chromatographica” U 0,746 19,1 Chemistry, Analytical (52/70) 25,7 26 „Polish Journal of Veterinary Sciences” KPAN (U) 0,291 12,0 Veterinary Sci. (99/133) 25,6 Kategoria IV (czwarty kwartyl w rankingu IF) 27 „Bulletin of the Veterinary Institute in Puławy” JBR   0,273   38,6 Veterinary Sci. (101/133) 24,1 28 „Archivum Immunologiae et Therapiae Experimentalis” IPAN–WZ Szwajcaria   1,689   6,3 Immunology (91/119) 23,5 29 „Polish Journal of Chemistry” TN (IPAN)   0,483   13,8 Chemistry, Multidisciplinary (98/127) 22,8 30 „Journal of Applied Genetics” IPAN 0,967 10,3 Biotechnology & Applied Microbiology (107/138) 22,5** 31 „Acta Protozoologica” U–TN 1,226 14,6 Microbiology (73/94) 22,3 32 „Journal of Animal and Feed Sciences” IPAN   0,305   30,8 Agriculture, Dairy & Animal Sci. (37/47) 21,3 33 „Folia Neuropathologica” TN–IPAN–WK 1,140 20,6 Pathology (52/66) 21,1** 34 „Central European Journal of Physics” WK–WZ RFN   0,538   8,2 Physics, Multidisciplinary (55/69) 20,3 35 „Fibres & Textiles in Eastern Europe” JBR 0,402 52,3 Materials Sci., Textiles (12/15) 20 36 „Folia Histochemica et Cytobiologica” TN (U) 0,886 12,9 Cell Biology (125/156) 19,9** 37 „Reports on Mathematical Physics” U–WK–WZ Wielka Brytania   0,624   19,2 Physics, Mathematical (35/43) 18,6 38 „Materials Science” U 0,332 9,9 Materials Sci., Multidisciplinary (155/189) 18,0 39 „Acta Biochimica Polonica” KPAN–TN (IPAN)   1,261   9,2 Biochemistry & Molecular Biology (219/263) 17,7 40 „Archives of Mechanics”   IPAN 0,333   0 Materials Sci., Characterization & Testing (24/29) 17,2** 41 „Chemia Analityczna” TN–U 0,529 4,4 Chemistry, Analytical (58/70) 17,1 42 „Archives of Metallurgy and Materials” KPAN–IPAN 0,184 21,2 Metallurgy & Metallurgical Engin. (55/66) 15,1 43 „Polish Journal of Environmental Studies” (IPAN) WK 0,627 20,3 Environmental Sci. (137/160) 14,4 44 „Acta Biologica Cracoviensia Series Botanica” OPAN (U)   0,367   17,2 Plant Sci. (131/152) 13,8 45 „Acta Neurobiologiae Experimentalis” IPAN–TN   0,940   11,5 Neurosciences (182/211) 13,7 46 „Acta Parasitologica” IPAN– WK–WZ RFN 0,814 27,8 Parasitology (20/23) 13,0 47 „Optica Applicata” U 0,284 17,3 Optics (56/64) 12,5 48 „Acta Physica Polonica A” IPAN 0,340 11,0 Physics, Multidisciplinary (60-61/69) 12,3 49 „Acta Physiologiae Plantarum” IPAN–U–WZ RFN   0,295   7,0 Plant Sci. (136-7/152) 10,2 50 „Folia Biologica” IPAN 0,277 57,7 Biology (63/70) 10,0 51 „Przemysł Chemiczny” TN–WK 0,196 69,8 Engineering, Chemical (104/114) 8,8** 52 „Polish Journal of Ecology” IPAN   0,433   26,9 Ecology (106/116) 8,6 53 „Animal Science Papers and Reports” IPAN 0,153 26,7 Agriculture, Dairy & Animal Sci. (43/47) 8,5 54 „Acta Societatis Botanicorum Poloniae” TN (U) 0,238 10,0 Plant Sci. (142/152) 6,6 55 „Central European Journal of Biology” WK–WZ RFN 0,250 10,0 Biology (66/70) 5,7 56 „Biology of Sport” JBR 0,091 33,3 Sport Sci. (68/72) 5,6  57 – 58 „Inżynieria Chemiczna i Procesowa” KPAN (U) 0,115 44,4 Engineering, Chemical (109/114) 4,4     4,4** „Nukleonika” JBR 0,175 7,4 Physics, Nuclear (19/21) 59 „Annales Zoologici” IPAN 0,272 26,5 Zoology (121/124) 2,4 60 „ Polish Sociological Review” TN (IPAN) 0,021 100 (1 samocy-towanie) Sociology (94/96) 2,1 * Brak danych w JCR uzupełniony przeszukaniem Science Citation Index Expanded. ** Tytuł umieszczony w dwóch kategoriach tematycznych – wybrano tę z wyższą pozycją IF. Wydawcy (dodatkowo – afiliacja redakcji na podstawie stron internetowych; patrz baza Arianta: www1.bg.us.edu.pl/bazy/czasopisma/): IPAN – Instytut PAN, KPAN – Komitet PAN, OPAN – Oddział PAN, U – uczelnia, JBR – jednostka badawczo-rozwojowa, TN – towarzystwo naukowe lub fundacja, WK – prywatne wydawnictwo krajowe, WZ – prywatne wydawnictwo zagraniczne. Źródło: Journal Citation Reports 2007. Rosnący IF a wskaźnik samocytowań Ministerialna lista czasopism punktowanych opiera się na współczynniku IF, choć od dawna wiadomo, iż ten parametr bibliometryczny podlega licznym manipulacjom redaktorów i wydawców, sztucznie zwiększających jego wartość jako popularnego miernika jakości. Te etycznie naganne zabiegi przy formule współczynnika – tak przy liczniku (liczba cytowań), jak i mianowniku (liczba artykułów) – znacznie podważają wiarygodność rankingów IF[12]. Najprostszym posunięciem jest windowanie liczby cytowań przez preferowanie prac zawierających powołania na publikacje z tego czasopisma z ostatnich dwóch lat („cytowań impaktowych”), nawet jeśli czasem mogą zachodzić okoliczności usprawiedliwiające takie praktyki – np. specyficzna tematyka czy odrębność językowa. Jak wykazała kompleksowa analiza tego typu danych w JCR 2002 dokonana przez M.E. McVeigh[13], już 20% poziom udziału samocytowań należy traktować jako znaczny, gdyż osiąga go zaledwie 18% z 5876 indeksowanych tytułów z dziedzin przyrodniczych i ścisłych (średnia 12,4%, mediana 9%). Analizując w tym kontekście polskie czasopisma z JCR 2007, wskaźniki samocytowalności budzą frustrację, gdyż aż 27 z 59 przekracza próg przyzwoitości, a 7 – co najmniej dwukrotnie (średnia 22,6%, mediana 19,1%). Pomijając debiutujące czasopismo socjologiczne, zdecydowanymi liderami czarnej listy są miesięczniki z kręgu chemii: organ Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Przemysłu Chemicznego „Przemysł Chemiczny” oraz – w pierwszej kolejności – wydawane przez Instytut Chemii Przemysłowej „Polimery”. Temu drugiemu ponad sześciokrotny wzrost IF w dekadzie (z 0,224 do 1,376!) pozwolił na awans w rankingach czasopism MNiSW z IV do II kategorii (tzn. z 10 do 20 pkt). I to mimo tylko częściowej anglojęzyczności i niezmiennie nikłego umiędzynarodowienia artykułów (16,9% w latach 2005–2008), czym różni się od innych wysoko notowanych polskich czasopism[14]. Prawie 80% cytowań impaktowych „Polimerów” w 2007 r. to jednak samocytowania, a ich ponad dziesięciokrotny wzrost (z 21 w 1998 do 221) idzie w parze z rosnącą liczbą cytowanych prac w artykule: średnio z 22,9 w latach 1998–2000 do 27,3 w latach 2005–2007. Jeśli jednak zastosuje się urealniony IF (po odjęciu samocytowań; tzw. RIF), wymagany przez zespoły ministerstwa do oceny tytułów spoza listy filadelfijskiej (część B wykazu czasopism), ten wzrost parametru oddziaływania okazuje się znacznie mniej imponujący: z 0,117 do 0,333, czyli jest on stymulowany swoistą autokreacją „siły przebicia” (Self-Impact Factor, SIF; patrz rys. 1.). Rys. 1. Dynamika wzrostu współczynnika wpływu IF miesięcznika „Polimery” w latach 1998–2007 (w rozbiciu na RIF i obejmujący samocytowania SIF), w odniesieniu do awansu w kategoriach czasopism MNiSW Źródło: opracowanie własne. Co gorsza, tego fenomenu nie uzasadnia jakieś szczególne zróżnicowanie tematyczne specjalności chemicznej, obejmującej 74 tytuły w JCR 2007, gdyż pod względem skali samocytowań dyscyplina Polymer Science (tab. 3.) nie odbiega znacznie in minus od ogółu literatury naukowej (średnia 19,6%, mediana 16,1%). Dużo niższy od częściowo anglojęzycznego miesięcznika z Warszawy wskaźnik SIF mają nawet azjatyckie tytuły wydawane po chińsku, japońsku i koreańsku (najwyższy z nich ma „Acta Polymerica Sinica” – 57,3% samocytowań). Nie może więc zaskoczyć fakt, że gdy porównamy pozycję „Polimerów” w rankingu czasopism w odniesieniu do IF i RIF (tab. 3.), awans o dwie kategorie w klasyfikacji MNiSW okazuje się zafałszowaniem rzeczywistego obrazu udziału w międzynarodowym transferze wiedzy: w istocie, nasz periodyk zajmuje nie 32., ale 63. miejsce po urealnieniu klasyfikacji! Tab. 3. Ranking czasopism z Polymer Science według współczynników wpływu na podstawie Journal Citation Reports 2007 (cieniowaniem wyróżniono czasopisma o podwyższonym wskaźniku samocytowań) Lp. Tytuł czasopisma Impact Factor (IF) 2007 Udział % samocytowań Realny IF 2007 Realna Lp Kategoria I 1 „Progress in Polymer Science” 12,809 1,8 12,574 1 2 „Advances in Polymer Science” 5,930 0,4 5,909 2 3 „Macromolecules” 4,411 19,3 3,560 5 4 „Biomacromolecules” 4,169 12,6 3,645 4 5 „Journal of Macromolecular Science – Polymer Reviews” 3,769 0 3,769 3 6 „Journal of Polymer Science A – Polymer Chemistry” 3,529 34,3 2,317 10 7 „Macromolecular Rapid Communications” 3,383 9,0 3,079 7 8 „Polymer Reviews” 3,158 0* 3,158 6 9 „Polymer” 3,065 14,4 2,623 9 10 „Macromolecular Bioscience” 2,831 6,3 2,653 8 11 „Journal of Membrane Science” 2,432 30,3 1,700 15 12 „European Polymer Journal” 2,248 10,8 2,006 11 13 „Plasma Processes and Polymers” 2,132 21,6 1,671 17 14 „Polymer Degradation and Stability” 2,073 22,0 1,616 18 15 „Macromolecular Chemistry and Physics” 2,046 6,5 1,912 12 16 „European Physical Journal E” 2,025 6,8 1,887 13 17 „Journal of Bioactive and Compatible Polymers” 1,917 46,4 1,030 34 18 „Journal of Biomaterials Science – Polymer Ed.“ 1,862 4,7 1,775 14 19 „Macromolecular Theory and Simulations” 1,792 13,3 1,554 21 Kategoria II 20 „Synthetic Metals” 1,788 5,8** 1,684 16  21–30 31 „Cellulose” 1,406 13,3 1,219 27 32 „Polimery” 1,376 78,4 0,298 63 33 „Macromolecular Materials and Engineering” 1,368 11,1 1,216 28 34 „Polymer Testing” 1,357 16,9 1,127 29 35 „Polymer Engineering and Science” 1,272 13,4 1,101 30 36 „Journal of Polymers and the Environment” 1,099 4,0 1,055  33 37 „Polymer Composites” 1,058 10,5 0,947  36 Kategoria III 38 „Polymer Bulletin” 1,022 10,3 0,917  37  39–56 57 „Iranian Polymer Journal” 0,573 33,9 0,379 56 Kategoria IV 58 „Acta Polymerica Sinica” 0,541 57,3 0,231  68 59 „Journal of Cellular Plastics” 0,518 17,2 0,429  54 60 „Plastics Rubber and Composites” 0,431 18,9 0,350 59 61 „Polymers & Polymer Composites” 0,420 11,1 0,373  57 62 „Journal of Reinforced Plastics and Composites” 0,417 27,5 0,302  62 63 „International Journal of Polymer Analysis and Characterization” 0,386 13,6 0,333 60 64 „Polymer” – Korea 0,377 48,6 0,194 69 65 „Journal of Polymer Materials” 0,373 18,4 0,304  61 66 „Kgk-Kautschuk Gummi Kunststoffe” 0,364 36,2 0,232  67 67 „Polymer-Plastics Technology and Engineering” 0,342 24,0 0,260  64 68 „Polymer Science Series B” 0,340 23,5 0,260  65 69 „Journal of Polymer Engineering” 0,284 17,4 0,235  66 70 „Mechanics of Composite Materials” 0,274 51,6 0,133 71 71 „Nihon Reoroji Gakkaishi” 0,194 57,1 0,083 73 72 „Kobunshi Ronbunshu” 0,169 3,0 0,164  70 73 „Sen-I Gakkaishi” 0,128 30,4* 0,089  72 74 „Macromolecular Reaction Engineering” 0 - 0 74 * Brak danych w JCR uzupełniony przeszukaniem Science Citation Index Expanded. ** Brakujące dane z JCR 2007 tego wielkiego periodyku (1547 cytowań impaktowych) zastąpione danymi z JCR 2006. Źródło: Journal Citation Reports 2007. W latach 2005–2008, objętych nadchodzącą oceną, wydający „Polimery” Instytut Chemii Przemysłowej umieścił w tym periodyku 28 publikacji, a więc zwiększył sztucznie swój dorobek o 280 pkt, co stanowi ponad 10% osiągnięć publikacyjnych w ramach punktu wyniki działalności naukowej (2767,7 pkt) w poprzedniej ocenie parametrycznej z 2005 r. Może to zadecydować np. o awansie do I kategorii jednostek badawczych w grupie G3 (technologie materiałowe, chemiczne i inne). To samo przypuszczalnie odnosi się do pozycji i poziomu finansowania wielu innych placówek chemii przemysłowej w Polsce (np. Wydziału Technologii i Inżynierii Chemicznej Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego w Szczecinie – 31 publikacji), jak i poszczególnych badaczy (rekordzista M. Żenkiewicz z bydgoskiego Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego wydrukował w „Polimerach” w tym okresie 15 artykułów). Nie przesądzając, jaką rolę w tej kuriozalnej drodze na skróty odegrała świadoma polityka redakcji, warto dostrzec kwestię w szerokim kontekście reguł systemu parametrycznego i odpowiednio skorygować w stosunku do wszystkich czasopism polskich. Na szczęście rekordziści SIF zgrupowali się w IV kategorii periodyków, choć inne wyjątki to przodujący jedynak z I kategorii „Journal of Physiology and Pharmacology” (37,2% samocytowań) oraz półrocznik Muzeum i Instytutu Zoologii PAN „Acta Ornithologica” (II kategoria, 40%). Wnioski Konkluzje z tej niezbyt pogłębionej analizy są tylko dwie, ale pozostające w związku przyczynowo-skutkowym: W ministerialnym rankingu czasopism z listy filadelfijskiej (tzw. listy A) konieczne jest oparcie klasyfikacji punktowej nie na „surowym” IF bezpośrednio z bazy JCR, ale na bardziej wiarygodnym współczynniku RIF – przynajmniej w tych kategoriach tematycznych, gdzie są polskie czasopisma, których redakcje zbyt często (jak się wydaje) ulegają pokusie samocytowań ponad normę światową. Obecnie może dojść do paradoksalnej sytuacji, iż usilnie samocytujące się pismo będzie relatywnie nisko punktowane na liście B (na podstawie RIF), a nieporównywalnie wyżej w kategoriach IF po nobilitowaniu przez Thomson Reuters na listę A. Ministerstwo powinno wreszcie powołać profesjonalny zespół systematycznie monitorujący polskie czasopiśmiennictwo – tak w bazach Thomsona Reutersa, jak i Elseviera – i publikujący w Internecie pełną dokumentację ocen. Posłuży to uwiarygodnieniu wykazów czasopism punktowanych i zapobiegnie możliwym wypaczeniom całego systemu parametryzacji przez zwiększenie jego transparentności. Przypisy [1] Artykuł bazuje na publicystycznym tekście: RACKI, G. Jak podwyższyć impact factor czasopisma (i ministerialne dotacje dla instytutu)? Sprawy Nauki 2009, nr 2. ISSN 1230-1647. [2] ŻYLICZ, M. Ocena parametryczna dzisiaj i jutro. Forum Akademickie [on-line]. 2006, nr 6 [Dostęp 15 kwietnia 2009]. Dostępny w World Wide Web: http://www.forumakad.pl/archiwum/2006/06/22_ocena_parametryczna.html. ISSN 0867-8502. [3] WRÓBLEWSKI, A. K. Kryteria są jasne. Forum Akademickie [on-line]. 1999, nr 4 [Dostęp 15 kwietnia 2009]. Dostępny w World Wide Web: http://www.forumakad.pl/archiwum/99/4/artykuly/14-przeglad.htm. ISSN 0867-8502. [4] TADEUSIEWICZ, R. Brylanty armatnie. Forum Akademickie [on-line]. 1998, nr 10 [Dostęp 15 kwietnia 2009]. Dostępny w World Wide Web: http://www.forumakad.pl/archiwum/98/10/artykuly/09-agora.htm. ISSN 0867-8502; WOJCIECHOWSKI, J. W kręgu ocen. Forum Akademickie [on-line]. 1998, nr 11 [Dostęp 15 kwietnia 2009]. Dostępny w World Wide Web: http://www.forumakad.pl/archiwum/98/11/artykuly/07-agora.htm. ISSN 0867-8502. [5] RACKI, G. Z listy filadelfijskiej. Sprawy Nauki 1999, nr 9, s. 8–10. ISSN 1230-1647. [6] Wszystkie podane odesłania do stron internetowych przedstawiają wersję aktualną w dn. 28.04.2009 r. [7] RACKI, G. Rank-normalized journal impact factor as a predictive tool. Archivum Immunologiae et Therapiae Experimentalis 2009, Vol. 57, s. 39–43. ISSN 0004-069X. [8] RACKI, G. Rank-normalized journal ...; ŁOMNICKI, A. Impact factors reward and promote excellence – The system is unkind but effective. Others would do less good for developing countries. Nature. 2003, Vol. 424, s. 487. ISSN 0028-0836; PAWŁOWSKI, L. Jak klasyfikować czasopisma. Forum Akademickie [on-line]. 2006, nr 12 [Dostęp 15 kwietnia 2009]. Dostępny w World Wide Web: http://www.forumakad.pl/archiwum/2006/12/30_jak_klasyfikowac_czasopisma.html. ISSN 0867-8502. [9] RACKI, G. Z listy filadelfijskiej. [10] PUDOVKIN, A.I., GARFIELD, E. Rank-normalized Impact Factor: A way to compare journal performance across subject categories. W: Proceedings of the 67th Annual Meeting of the American Society for Information Science & Technology [on-line]. 2004, Vol. 41, s. 507–515 [Dostęp 15 kwietnia 2009]. Dostępny w World Wide Web: http://garfield.library.upenn.edu/papers/ranknormalizationasist2004published.pdf. [11] RACKI, G. Z listy filadelfijskiej. [12] FALAGAS, M.E. ALEXIOU, V.G. The top-ten in Journal Impact Factor manipulation. Archivum Immunologiae et Therapiae Experimentalis 2008, Vol. 56, s. 223–226. ISSN 0004-069X. [13] MCVEIGH, M.E. Journal self-citation In the Journal Citation Reports. Philadelphia: Thomson Reuters, 2002 [Dostęp 15 kwietnia 2009]. Dostępny w World Wide Web: www.thomsonreuters.com/business_units/scientific/free/essays/selfcitation2002/. [14] DZIK, J. Umiędzynarodowienie Acta Palaeontologica Polonica. Przegląd Geologiczny 1996, Vol. 44, s. 778–782. ISSN 0033-2151.

Poprzedni - Spis treści - Następny

(C) 2009 EBIB

Dwuznaczny urok listy czasopism punktowanych / Grzegorz Racki, // W: Bibliograficzne bazy danych : kierunki rozwoju i możliwości współpracy. Bydgoszcz, 27-29 maja 2006. - [Warszawa] : Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich, K[omisja] W[ydawnictw] E[lektronicznych], Redakcja "Elektronicznej Biblioteki", 2009. - (EBIB Materiały konferencyjne nr 19). - ISBN: 83-921757-5-1. -Tryb dostępu : http://www.ebib.pl/publikacje/matkonf/mat19/racki.php