IKAROS - czeski odpowiednik EBIB-u

Z początkiem 1997 roku grupa studentów Instytutu Studiów Informacji oraz Bibliotekoznawstwa przy Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Karola w Pradze podjęła się przedsięwzięcia wydawania czasopisma elektronicznego. Zapaleńców łączyło zainteresowanie nowymi mediami, możliwościami, jakie daje tworzenia publikacji elektronicznych i projektowania stron WWW, a także potrzeba śledzenia wszelkich nowości i trendów w zakresie Internetu. Pierwszy numer ukazał się 14 kwietnia 1997 roku pod tytułem "Ikaros". Nazwa ta wzięła się od często "padającego" serwera, na którym czasopismo zostało osadzone. Ikaros jednak nie padł. Wręcz przeciwnie, powoli rozwija skrzydła.

Grupa wolontariuszy przekształcała się w profesjonalny zespół, który pozyskiwał coraz to szersze grono współpracowników liczące obecnie prawie 200 osób. Wyrazem dążenia do profesjonalizmu był również fakt instytucjonalizacji wydawcy, którym jest od listopada 2000 roku spółka obywatelska Ikaros, o.s. Sama praca członków redakcji jednak niewiele się zmieniła: zebrania redakcyjne są nadal rotacyjne (tj. odbywają się w mieszkaniach kolejnych redaktorów), zaś w roboczej poczcie elektronicznej wciąż "fruwają" pytania, wątpliwości, a czasami nawet pretensje. Redakcja współpracuje z kilkoma partnerami instytucjonalnymi, którzy przyczyniają się do wydawania Ikarosa inną formą niż sponsoringiem. We współpracy tej uczestniczy od początku Instytut Studiów Informacji oraz i Bibliotekoznawstwa oraz Wydział Filozoficzny Uniwersytetu Karola w Pradze. Kolejnymi partnerami są: Anopress, E-garamond, Eurozine, Świat Książki oraz Albertina Icome Praha (w tym ostatnim wypadku podjęto długofalową współpracę, zapoczątkowaną wiosną 1998 roku). Oczywiście trafiają się również sponsorzy wspierający niektóre akcje prowadzone przez Ikarosa, jak np. konkurs z okazji jego piątego jubileuszu. Generalnie jednak dotychczasowe inwestycje (łącznie z poświęconym wolnym czasem) nie zwróciły się pod względem finansowym, aczkolwiek w sensie nauki, poszerzenia horyzontów oraz nawiązania cennych kontaktów całe przedsięwzięcie warte było zachodu.

Tytuł szczęśliwie doczekał się piątego jubileuszu. Udało się utrzymać miesięczną częstotliwość ukazywania się (10-12 numerów rocznie plus specjalny zeszyt sylwestrowy).W sumie wydano 55 zeszytów, w których ukazało się aż 1118 artykułów; oprócz tego Ikaros przygotował sześć dzieł zbiorowych odzwierciedlających różne imprezy fachowe. Dzięki coraz lepszej, trwalszej oraz koncepcyjnej współpracy z autorami udało się również dopracować strukturę zawartości wydawnictwa, którą cechują stałe rubryki oraz długofalowe tematy. I tak czytelnik może najpierw przeczytać wywiad z interesującą osobą z branży, a następnie zagłębić się w artykułach czy stałych słupkach zamieszczonych w następujących rubrykach:

• Technologia informacyjna oraz komunikacja elektroniczna
• Źródła, usługi i zastosowania informacyjne
• Biblioteki w sieci
• Digitalizacja oraz biblioteki
• Czasopisma elektroniczne
• Unia Europejska oraz społeczeństwo informacyjne
• Medycyna oraz informacja
• Nad stronami WWW bibliotek
• Recenzje
• Wiadomości, reportaże i przyczynki.

Artykuły zawierają odsyłacze hipertekstowe pozwalające na pogłębienie tematu, a także adresy autorów. Czytelnicy mogą więc prowadzić elektroniczną dyskusję z autorami oraz redakcją, dzięki czemu funkcjonuje sprzężenie zwrotne. W 2001 roku, Ikaros prowadził serwis wiadomości on-line (tekst i obraz) z konferencji INFORUM organizowanej w czasie "internetowych miesięcy" (tj. w marcu i kwietniu), cieszących się zwiększonym zainteresowaniem internautów - bibliotekarzy i innych użytkowników Ikarosa. Redakcja też ogłasza i opracowuje ankiety związane z poruszanymi problemami, co pozwala uzyskać szerszą opinię środowiska zawodowego.

Oprócz głównego trzonu, jakim jest czasopismo oraz jego archiwum (poszczególne zeszyty są dostępne w układzie chronologicznym), a także adresy redakcji, autorów i partnerów, Ikaros oferuje inne opcje:

• kącik dyskusyjny (obecnie proponuje się uczestnictwo w konferencji, a raczej liście dyskusyjnej, nt. zjawiska wydawnictw elektronicznych i spraw z nim związanych);
• kalendarium imprez krajowych i międzynarodowych (mających miejsce w Czechach i częściowo na Słowacji);
• pośrednictwo pracy (ogłoszenia oferujących i poszukujących pracę w bibliotekach, ośrodkach informacji itp. instytucjach);
• informację o wykładach i seminariach prowadzonych przez członków redakcji Ikarosa na trzech praskich uczelniach;
• dostęp do bazy danych prac dyplomowych obronionych w latach 1988-2001 w Instytucie Studiów Informacji oraz Bibliotekoznawstwa przy Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Karola w Pradze.

Najbardziej rozbudowany jest jednak dział o nazwie "Źródła", który pozwala na dostęp do pełnych tekstów, abstraktów lub przynajmniej spisów treści 42 tytułów czasopism elektronicznych z zakresu bibliotekoznawstwa i informacji naukowej (w tym do 6 czeskich i do 2 słowackich) oraz do zagranicznych list czasopism BUBL Information Service, Elektronische Zeitschriften zum Bibliotheks- und Information, Electronic Journal Collection z możliwością wyszukiwania w archiwach abstraktów i spisów treści. "Źródła" prowadzą również do Gabriela, WebCATS, WWW.KNIHOVNA.CZ (ewidencji czeskich bibliotek), adresarza czeskich bibliotek uczelnianych, digitalnej biblioteki Instytutu Studiów Informacji oraz Bibliotekoznawstwa Wydziału Filologicznego Uniwersytetu Karola, a także do materiałów na coroczne konferencje IFLA oraz czeskie konferencje Infomedia i Inforum.

Redakcja stara się wprowadzić nowy system redakcyjny pozwalający stworzyć lepsze środowisko pracy zarówno dla zespołu redakcyjnego i autorów, jak też dla czytelników (chodzi m.in. o: odpowiednie wyszukiwanie informacji, lepszą orientację w artykułach i ich kontekście, możliwość wieloaspektowego spojrzenia na zawartość czasopisma - tzn. nie tylko chronologicznie, zapewnienie wzajemnej komunikacji). Omawiane wyżej działania, dodatkowe opcje i usługi oraz ich rosnąca dynamika powoli zmieniają oblicze Ikarosa w kierunku internetowego serwisu informacyjnego. Warto śledzić jego dalszy rozwój, chociażby dlatego, żeby się wzajemnie uzupełniać oraz wspierać w wirtualnym świecie informacji nieznającym granic.

IKAROS dostępny jest pod adresem: http://ikaros.ff.cuni.cz/

Opracował: Petr Żák

IKAROS - czeski odpowiednik EBIB-u/ // W: EBIB Elektroniczny Biuletyn Informacyjny Bibliotekarzy [Dokument elektroniczny] / red. naczelny Bożena Bednarek-Michalska. - Nr 5/2002 (34) maj. - Czasopismo elektroniczne. - [Warszawa] : Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich KWE, 2002. - Tryb dostępu: http://www.ebib.pl/2002/34/zak.php. - Tyt. z pierwszego ekranu. - ISSN 1507-7187