Stanisława Niedziela

Urszula Kuś

Lilianna Olearczyk-Baranowska
Miejska Biblioteka Publiczna im. Łukasza Górnickiego w Oświęcimiu

Biblioteka dla Dzieci i Młodzieży w Oświęcimiu (1993 -2003) - Formy działalności

Biblioteka dla Dzieci i Młodzieży powstała w 1993 roku. Jako filia specjalistyczna Miejskiej Biblioteki Publicznej im. Łukasza Górnickiego w Oświęcimiu jest agendą samodzielną. Realizuje specjalne zadania i pełni określone funkcje: edukacyjne, rekreacyjne, kulturotwórcze i integracyjne. Działa pod patronatem Fundacji Książka dla Dziecka i Polskiej Sekcji IBBY (International Board on Books for Young People - Międzynarodowe Kuratorium ds. Książki Dziecięcej).

Zbiory gromadzone są przez Komisję Doboru w oparciu o dezyderaty czytelników i opracowywane przez Dział Gromadzenia i Opracowania. Nowości nabywane od 1997 roku wprowadzane są do komputerowej bazy danych. Katalogi biblioteczne: alfabetyczny, systematyczny (oparty na UKD i schemacie dla bibliotek publicznych dla dzieci), działowy literatury pięknej oraz tytułowy prowadzone są na bieżąco. Układ i oznakowanie zbiorów dostosowane są do specyfiki placówki:

• według stopnia trudności - literatura piękna w układzie poziomowo-działowym (poziom I - IV stosownie do wieku czytelników),
• według zawartości treściowej (wierszyki i wierszowane bajki, opowiastki, baśnie, powieści: przygodowe, obyczajowe, fantastyczne, przyrodnicze, historyczne, przyrodnicze, fantastyczne, fantastycznonaukowe, biograficzne),
• poza poziomami znajdują się książki-zabawki z Kącika Malucha (dla najmłodszych), literatura religijna, literatura dla rodziców, komiksy, literatura obcojęzyczna,
• według UKD w działach 0-9: literatura popularnonaukowa.

W zakresie oznakowania przyjęto kolorystykę stosowną do poziomu wiekowego: książki z poziomu I oznakowane są sygnaturami w kolorze żółtym, II - różowym, III - zielonym, IV - niebieskim.

Zbiory czytelni zawierają: księgozbiór podręczny, literaturę popularnonaukową, literaturę fachową, inscenizacje, scenariusze i materiały metodyczne do szybkiego wykorzystania, kartoteki tekstowe i zagadnieniowe, czasopisma fachowe i prasę przeznaczoną dla czytelników w różnym wieku, kącik internetowy, w którym znajdują się trzy stanowiska komputerowe i zbiory multimedialne.

Rys.1 - Kącik internetowy

Dla środowiska lokalnego biblioteka prowadzi działalność kulturalno-oświatową i popularyzatorską w stałych cyklach tematycznych:

Czwartkowe bajania - jest to cykl skierowany do najmłodszych użytkowników w wieku 2-7 lat, który obejmuje:

• indywidualne odwiedziny w bibliotecznym Kąciku Malucha,
• spotkania ze zorganizowanymi grupami przedszkolnymi,
• zajęcia animacyjno-czytelnicze.

Formą realizowaną w codziennej pracy biblioteki są spontaniczne zajęcia podczas wizyty w bibliotece. Dzieci przeglądają samodzielnie lub z dorosłymi książki-zabawki, opowiadają o ilustracjach, rysują i malują, natomiast rozmowy bibliotekarki z dziećmi i dorosłymi wypełniają czas pobytu dziecka w bibliotece i dostarczają cennych informacji o zainteresowaniach i potrzebach czytelniczych najmłodszych. Spotkania ze zorganizowanymi grupami przedszkolnymi mają charakter programowy. Prezentowany jest Kącik Malucha wraz z bogactwem i różnorodnością książek dla najmłodszych. Obok teatrzyków kukiełkowych często urządzany jest teatrzyk improwizacji z wykorzystaniem pluszaków z kącika i przyniesionych przez dzieci ulubionych przytulanek. Przedszkolaki bardzo lubią, gdy prezentowane jest kamishibai - japońska forma opowiadania baśni do dużych ilustracji.

Rys.2 - W Kąciku Malucha

Zajęcia animacyjno-czytelnicze to forma wynikająca z zapotrzebowania środowiska lokalnego. Obejmuje głównie dzieci nieuczęszczające do przedszkola. Podstawowym żywiołem dziecka w wieku przedszkolnym jest zabawa, dlatego właśnie ona stała się podstawą wymienionych zajęć. W formie zabawowej przekazywana jest najmłodszym wiedza o najbliższym i dalszym otoczeniu, o porach roku, kolorach, różnych urządzeniach czy wydarzeniach. Najczęstszym tematem są książki dla najmłodszych, spotkania z ich autorami, m.in. Joanną Papuzińską, Wandą Chotomską czy Jolantą Krysztofiak (oświęcimianką). Nauka krótkich wierszy i piosenek sprzyja rozwijaniu własnej aktywności twórczej maluchów, a przygotowywanie i prezentacja krótkich programów artystycznych na Dzień Rodziny - np. wykonywanie okolicznościowych laurek - służy rozwijaniu twórczej ekspresji słownej muzycznej i plastycznej.

Przez książkę i zabawę do wiedzy - to cykl zajęć biblioteczno-czytelniczych, związanych z nauczaniem zintegrowanym w klasach od I do III, jest wdrażany od 2002 roku, a w jego ramach prowadzone są zajęcia z elementami zabawy, wykorzystaniem dramy, zastosowaniem teatrzyku improwizacji. Cykl łączy wymienione elementy w przekazywaniu wiedzy o książce, jej dziejach i formach.

Edukacja czytelnicza, medialna i regionalna oraz inne ścieżki międzyprzedmiotowe są wprowadzane od 1999 roku, kiedy to reforma oświaty postawiła nowe zadania przed każdą placówką dziecięcą w kraju. Realizowany dotychczas - przy bliskiej współpracy ze szkołami - program przysposobienia czytelniczego i informacyjnego zastąpiony został programem edukacji czytelniczej i medialnej oraz ścieżkami międzyprzedmiotowymi, Realizacja tego programu przejawia się w licznych zajęciach bibliotecznych, warsztatach czytelniczych, wycieczkach do biblioteki. Bogata oferta tematów z przysposobienia czytelniczego i informacyjnego uzupełniona została o problematykę mediów, wprowadzono niekonwencjonalne i nowoczesne sposoby przekazywania wiedzy z wykorzystaniem multimedialnych źródeł informacji. Zajęcia na temat historii mediów składają się z dwóch części: teoretycznej i praktycznej, prowadzone są przez przedstawicieli lokalnych mediów. O popularności działań w zakresie edukacji czytelniczej i medialnej świadczy wzrastająca liczba zajęć prowadzonych w bibliotece, średnio 18-25 klasycznych lekcji bibliotecznych miesięcznie. Oprócz tego uwzględnić należy wycieczki, zajęcia warsztatowe i poranki literackie.

Najlepszą współpracę i osiągnięcia uzyskuje biblioteka w realizacji ścieżki regionalnej poprzez organizowanie wycieczek, konkursów, warsztatów dziennikarsko-literackich, godzinek literackich, poświeconych baśniom, legendom i poezji związanej z Małą Ojczyzną, obchodów Dnia Miasta i prezentacji wystaw poświęconych Ziemi Oświęcimskiej.

Do realizacji ścieżki europejskiej predestynują placówkę posiadane zbiory i kolekcje obcojęzyczne, długofalowy program Prezentacja kultur innych krajów i integracja kulturowa poprzez książkę dla młodych, organizowanie dorocznych obchodów Międzynarodowego Dnia Książki Dziecięcej. W realizacji edukacji prorodzinnej biblioteka posiada znaczne doświadczenia i osiągnięcia. Od wielu lat gromadzi literaturę i materiały pomocnicze do wychowania prorodzinnego. Prowadzi cykl działań skierowanych do wszystkich członków rodziny, realizuje specjalne programy dla rodziców, dziadków, i opiekunów.

Pisarze dzieciom i młodzieży - uprzywilejowanymi formami tego cyklu są poranki i godziny literackie oraz spotkania autorskie. Mają one na celu krzewienie przyjemności czytania, wytworzenie pozytywnej motywacji do czytania i lektury, a także poznanie pisarzy poprzez bezpośredni kontakt w czasie spotkań autorskich. Zakres tematyczny poranków i godzin literackich wykracza daleko poza program szkolny. Prowadzone są z zastosowaniem elementów zabawy, dramy i teatrzyków improwizacji, co szczególnie uaktywnia młodsze dzieci mające okazję wchodzić w role bohaterów książek. Zajęcia doskonalą umiejętność wypowiadania się, pozwalają na samodzielną analizę utworu literackiego. Często są elementem przygotowania czytelników do spotkania z pisarzem, towarzyszy im zazwyczaj wystawa twórczości pisarza, a uczestnicy otrzymują folder zawierający najważniejsze informacje o pisarzu i jego twórczości. Poranki i godziny literackie poświęcone były m.in.:

• Joannie Papuzińskiej - Pewna Mama Czarodziejka,
• Wandzie Chotomskiej - Gwiazda z ulicy Tamka,
• Janowi Brzechwie i Julianowi Tuwimowi - Poeci dziecięcej radości,
• Astrid Lindgren - Astrid Lindgren - dzieciom,
• Tove Jansson - Przygody z Muminkami,
• Hansowi Christianowi Andersenowi - Kalosze szczęścia,
• Alinie i Czesławowi Centkiewiczom - Na białym i pisarskim szlaku,
• Irenie Jurgielewiczowej - Nie tylko o Zenku,
• Małgorzacie Musierowicz - Wśród bohaterów Jeżycjady,
• Ewie Nowackiej - Ofiaruję Ci kwiat lilii leśnej,
• Bohdanowi Butence - Bohdana Butenki zabawy z książką.

Materiały do zajęć pochodzą z różnych źródeł. Dzięki temu, iż gośćmi biblioteki bywają znani pisarze, krytycy, redaktorzy i ilustratorzy, dysponujemy źródłami niedostępnymi w innych bibliotekach, informacjami pozwalającymi na prowadzenie zajęć w sposób niekonwencjonalny.

Prezentacja kultur innych krajów i integracja kulturowa poprzez książkę dla młodych - wymieniony program oparty jest na kolekcjach obcojęzycznych zgromadzonych w bibliotece w wyniku współpracy z instytucjami patronackimi, bibliotekami i centrami literatury dziecięcej w kraju i za granicą. Cele tego programu są następujące:

• systematyczne zaznajamianie czytelników i uczniów z literaturą pisaną w językach: japońskim, szwedzkim, litewskim, hebrajskim, francuskim, czeskim, słowackim, niemieckim, norweskim, duńskim (w przyszłości indyjskim, chińskim, koreańskim) oraz z kulturą, historią i teraźniejszością tych krajów;
• przygotowanie użytkowników do życia we współczesnym zintegrowanym świecie;
• wyrabianie umiejętności przełamywania barier i uprzedzeń między rówieśnikami z różnych krajów;
• inspirowanie do dialogu, szukanie miejsc wspólnych i akceptacja odrębności kulturowych innych nacji;
• kształtowanie twórczej postawy młodych ludzi i doskonalenie znajomości języków obcych.

Formy realizacji programu:

• wystawy książek obcojęzycznych i historyczno-geograficznych, dotyczących prezentowanego kraju;
• pogadanki, prelekcje i spotkania z ludźmi związanymi z kulturą danej nacji;
• inscenizacje, słowna prezentacja najpiękniejszych baśni i legend narodowych;
• konkursy wiedzy, literackie i plastyczne, związane z danym krajem;
• seminaria, konferencje i sesje naukowe o zasięgu międzynarodowym i krajowym dla środowisk związanych z książką dziecięcą i jej odbiorcami.

Rys.3 - Prezentacja kultur innych krajów

Praktyczna realizacja przedstawionego programu przebiega następująco: prezentację rozpoczyna uroczyste otwarcie wystawy kolekcji literatury obcojęzycznej, przekładów na język polski oraz literatury związanej z historią, obyczajowością, kulturą i geografią prezentowanego kraju. Gośćmi uroczystości otwarcia wystawy są zazwyczaj przedstawiciele władz miasta, instytucji patronackich, instytucji przekazującej kolekcję, czytelnicy, uczniowie, bibliotekarze i nauczyciele. Biblioteczny zespół Woluminki prezentuje okolicznościowy program artystyczny, a uczennice Zespołu Szkół Ekonomiczno-Gastronomicznych przygotowują poczęstunek złożony z potraw narodowych. Czas trwania prezentacji jednej kolekcji i działań wokół niej wynosi sześć miesięcy. W tym czasie dla grup zwiedzających ekspozycję wygłaszane są pogadanki o prezentowanym kraju, literaturze dla dzieci i młodzieży, ulubionych bohaterach literackich, o zwyczajach i świętach, życiu rówieśników i różnych ciekawostkach związanych z danym państwem.

Najmłodsi czytelnicy zapoznają się z ulubionymi bajkami, baśniami i legendami przekazywanymi w różnych formach: opowiadania, inscenizacji lub teatrzyku improwizacji. Czasem czytelnicy spotykają się z pisarzem, ilustratorem bądź redaktorem związanym z poznawanym krajem. Podsumowaniem cyklu jest konkurs wiedzy, literacki lub plastyczny, do którego zapraszani są uczniowie szkół podstawowych. W takiej formie prezentowane były:

• Japonia - Dzieci - Książki - Biblioteki po japońsku,
• Szwecja - Bliżej Szwecji, kontynuowana wystawą i działaniami Spotkaj się z dziećmi,
• Litwa - Poznajemy Litwę,
• Izrael - Shalom Israel,
• Międzynarodowa Wędrująca Wystawa Książek dla Dzieci i Młodzieży Krajów Nadbałtyckich pod hasłem - Wokół Morza Bałtyckiego,
• Francja - W Ojczyźnie Charlesa Perraulta i Julesa Verne'a kontynuowana wystawą i działaniami Proszę, namaluj mi noc,
• Czechy i Słowacja - U naszych południowych sąsiadów,
• Niemcy - Wśród niemieckich książek i wydawców,
• Norwegia - Na dachu Europy.

Po prezentacji w Oświęcimiu kolekcjom nadaje się formułę Wędrujących wystaw, które wraz z materiałami metodycznymi od 1997 roku odwiedziły około 200 bibliotek publicznych i szkolnych w Polsce.

Godziny dla Rodziny jest to cykl imprez bibliotecznych, obejmujący obchody świąt rodzinnych: Dzień Babci i Dziadka, Święto Matki, Dzień Dziecka i Dzień Ojca. Od 1998 roku są obchodzone wspólnie jako Dzień Rodziny. Stałe miejsce mają rodzinne spotkania noworoczne, połączone z prezentacją jasełek i wspólnym kolędowaniem.

Rys.4 - Jasełka 2002

Godziny dla Rodziny to także prelekcje i spotkania z różnymi specjalistami, pisarzami, dziennikarzami, wystawy książek o tematyce rodzinnej, codzienne kontakty i rozmowy z rodzicami, dziadkami i opiekunami małych dzieci, przynoszące bezcenne informacje o samych dzieciach oraz oczekiwaniach rodziców i propozycje działań biblioteki na rzecz rodzin. W omawiany cykl włączono także Lektury dla Rodziców, czyli recenzje polecające wybrane publikacje ze zbiorów biblioteki. Stanowią swoistą zachętę do pogłębiania wiedzy z zakresu psychologii, pedagogiki, wychowania, czyli dziedzin bardzo przydatnych z wychowawczego punktu widzenia. Nowatorskim działaniem biblioteki w ramach cyklu jest edukacja rodziców polegająca na wdrażaniu specjalnie opracowanych i dostosowanych do lokalnych potrzeb bibliotecznych programów edukacyjnych. Są to programy: Małe dziecko i jego rodzice w bibliotece, Wychowanie do mediów oraz Wychowanie bez porażek.

Małe dziecko i jego rodzice w bibliotece - jest to program edukacyjny dla rodziców obejmujący:

• wykłady na temat rozwoju fizycznego, psychicznego i emocjonalnego dziecka w wieku 0-7 lat;
• prelekcje z zakresu psychologii i pedagogiki okresu przedszkolnego;
• informacje, rady, wskazówki na temat pierwszych kontaktów dziecka z książką i biblioteką;
• zajęcia praktyczne na temat: Co i jak opowiadać małym dzieciom - bajki na dobry sen?;
• zabawy z małym dzieckiem - propozycje zabaw na różne okazje;
• tworzenie domowego teatrzyku - wykonanie kukiełek, pacynek i rekwizytów.

Program realizowano z udziałem lekarza pediatry, psychologa, pedagoga i innych specjalistów.

Wychowanie do mediów - jest to program, którego celem jest kształtowanie odpowiednich postaw wobec mediów:

• postawy krytycznej, polegającej na umiejętności krytycznego odbioru treści przez nie przekazywanych;
• postawy selektywności, czyli umiejętności właściwego doboru programów, audycji i gier;
• postawy twórczej aktywności, czyli wykorzystania mediów do rozwijania własnej twórczości i wiedzy.

Uczestnicy (rodzice) programu zdobywają umiejętności w zakresie dobierania odpowiednich do wieku i stopnia rozwoju umysłowego dzieci programów telewizyjnych, filmów wideo oraz gier komputerowych. Uczą się sporządzać tygodniowy plan programów telewizyjnych dla swojego dziecka.

Wychowanie bez porażek - program ten jest adresowany do tych, którzy chcą poszerzyć swoją wiedzę na temat mądrego wychowania i pragną wychować szczęśliwe dzieci, przygotowane do życia w różnych warunkach. Wychowanie bez porażek to cykl wykładów, zajęć warsztatowych i spotkań z zastosowaniem metod aktywizujących, poświęconych problematyce zagrożeń dzieci i młodzieży, kwestii autorytetów i wzorów, stosowania kar i nagród. Uczestnicy programu mają okazję dowiedzieć się czegoś o tym, jak słuchać, aby dzieci chciały mówić i jak mówić, żeby dzieci chciały słuchać. W trakcie realizacji programu słuchacze poznają sposoby motywowania dzieci do nauki i lepszego zachowania, kształtowania właściwych relacji i więzi z innymi członkami rodziny. Proponowane zagadnienia do realizacji:

1. Zachowania ryzykowne dzieci i młodzieży.
2. Rodzina źródłem życia i miłości.
3. Jak rozmawiać z dziećmi?
4. Jak ułatwiać dzieciom uczenie się?

Nad realizacją powyższych zagadnień czuwać winni specjaliści w zakresie pedagogiki opiekuńczo-wychowawczej i resocjalizacji, psychologowie, terapeuci.

Biblioteka ponadto stale prowadzi działalność informacyjną, która obejmuje m.in. działalność na rzecz szkół (podstawowych, gimnazjów i średnich) z wykorzystaniem odpowiedniego warsztatu informacyjnego, uwzględniającego potrzeby uczniów i nauczycieli. Jednym z zadań w tym zakresie jest prowadzenie kartotek zagadnieniowych: bibliograficznych i tekstowych. Oprócz tematów stałych, uzupełnianych systematycznie, uwzględniane są również tematy, tzw. na czasie, czyli dotyczące aktualnych potrzeb, np. Oskar dla Andrzeja Wajdy, Ekranizacja Pana Tadeusza, Ogniem i mieczem. W kartotekach gromadzone są także materiały o tematyce okolicznościowej, powtarzające się corocznie, związane z obchodami świąt kościelnych, narodowych i rocznic państwowych, np. obrzędy bożonarodzeniowe i wielkanocne, 3 Maja, 11 Listopada, Dzień Miasta Oświęcimia, obrzędy związane z powitaniem wiosny, walentynki, andrzejki, mikołajki. Kartoteki obejmują także materiały repertuarowe na akademie i apele szkolne, wieczory poetyckie i spotkania okolicznościowe: Dzień Edukacji Narodowej, Święto Matki, Dzień Rodziny.

Zagadnienia fachowe jako źródło wiedzy bibliotekarskiej gromadzone są z prasy i literatury fachowej. Koncentrują się na najnowszych zagadnieniach bibliotekarstwa i czytelnictwa publicznego, a w szczególności związanego z dziećmi i młodzieżą. Kartoteka regionalna, w której znajdują się materiały dotyczące miasta (kwestie związane z obozem KL Auschwitz-Birkenau, ekologii, Programu Oświęcimskiego i inne), powiatu i województwa (foldery, informatory, pocztówki).

Ważnym obszarem działalności informacyjnej biblioteki jest udzielanie wszelkiego rodzaju informacji (także internetowej) i sporządzanie zestawień tematycznych zgodnie z zapotrzebowaniem. Informacja o bibliotece i jej działalności jest realizowana poprzez tworzenie:

• informatorów o bibliotece - dla zapisujących się czytelników o zasadach korzystania, czasie otwarcia placówki;
• informatorów, broszur, ulotek, list książek polecanych dla rodziców i nauczycieli;
• zakładek do książek, wykazów literatury pomocniczej do przygotowania się do testów, egzaminów, konkursów;
• folderów do wystaw książkowych, zajęć z edukacji czytelniczej i medialnej i poranków literackich;
• kalendarium działalności biblioteki opracowanego w formie broszury w układzie chronologicznym z myślą o gościach biblioteki, nauczycielach, rodzicach i czytelnikach młodzieżowych;
• tablic informacyjnych i fotograficzno-faktograficznych będących źródłem bieżącej informacji o imprezach i działaniach biblioteki;
• informacji do mediów prasy lokalnej - (Dziennik Polski, Dziennik Zachodni, Gazeta Krakowska i ich lokalne dodatki, Głos Ziemi Oświęcimskiej, Oświęcimski Chemik, Wspólnota), TV - Dami, Radia CCM, Rozgłośni Zakładowej Firmy Chemicznej "Dwory" S.A.

Ponadto bibliotekarze regularnie przygotowują:

• zapowiedzi przed konferencją, spotkaniem, imprezą czy wystawą;
• zaproszenia dla przedstawicieli mediów z materiałami informacyjnymi do wykorzystania w relacjach prasowych;
• recenzje książek ze zbiorów biblioteki polecane czytelnikom.

Biblioteka podejmuje także działania promujące wartościową literaturę, jej twórców i czytelników. Do takich działań należą:

Czytelnicy Roku - doroczne spotkanie dla najlepszych czytelników minionego roku. Idea ta realizowana jest od 1994 roku i obejmuje coraz większą liczbę czytelników (np. w 2002 roku - 70 czytelników). Spotkania te przebiegają w bardzo różny sposób, chociaż stałym ich elementem jest występ zespołu artystycznego Woluminki z okolicznościowym programem artystycznym, specjalnie przygotowane dyplomy i nagrody dla najaktywniejszych czytelników. Od 1996 roku specjalną atrakcją jest udział ulubionego, współczesnego pisarza piszącego książki dla dzieci i młodzieży. Gościem najlepszych czytelników 2002 roku była Beata Ostrowicka - pisarka z Krakowa.

W 1997 roku Marta Fox z Katowic zainaugurowała wspólnie z najlepszymi czytelnikami Literackie Dysputy (spotkania dyskusyjne, poświęcone Książkom Roku, nagradzanym przez Polską Sekcję IBBY). W 1998 roku czytelnicy podejmowali Ewę Nowacką, która zauroczyła ich swoim gawędziarskim stylem opowiadania. Od 1999 roku imprezę wzbogacono otwarciem wystawy książek dla dzieci i młodzieży. W tym roku z czytelnikami spotkał się Bohdan Butenko, który wspólnie z Woluminkami otworzył wystawę Butenko pinxit. W roku 2000, ze względu na dużą liczbę uczestników, uroczystość podzielono na dwie części. Ze starszymi czytelnikami spotkał się Krzysztof Petek, który przechodząc przez Mroczny labirynt dokonał otwarcia wystawy książek przygodowych Z przygodą za pan brat. Młodsi czytelnicy cieszyli się spotkaniem z Joanną Papuzińską. Czytelnicy Roku 2001 mieli uroczystość w dwóch terminach: młodsi spotkali się z Kazimierzem Szymeczką z Rudy Śląskiej, autorem książki Historia Polski w opowiadaniach. Autor otworzył wystawę Historia, baśniowość i fantazja w literaturze dla dzieci i młodzieży. Z grupą starszych czytelników spotkała się Dorota Terakowska, autorka wielokrotnie nagradzana za swoje książki. Najlepsi czytelnicy zawsze otrzymują w nagrodę książki autora, z którym się spotykają. Bardzo osobiste dedykacje, które otrzymują od pisarza, są dla nich bezcenna pamiątką.

Wakacje i ferie z Biblioteką - biblioteka publiczna dla dzieci i młodzieży jest czynna także w okresie ferii i wakacji. Począwszy od 2000 roku kalendarz imprez uwzględnia działania pod hasłem: Ferie z Biblioteką i Wakacje z Biblioteką. Większość imprez odbywa się w pomieszczeniach bibliotecznych. Ferie i wakacje stanowią niepowtarzalną okazję do plenerowych imprez, przez co zbliżają bibliotekę do czytelników i potencjalnych kandydatów na czytelników.

Ferie z Biblioteką 2002 - w trakcie tych ferii przeprowadzono następujące imprezy:

• Bajki Pani Zimy - opowiadanie, piękne czytanie i inscenizacja bajek o tematyce zimowej - dla przedszkolaków i uczniów klas od I do III;
• Snuj się, snuj bajeczko - konkurs na opowiadanie baśni;
• Mój ulubiony bohater - konkurs na wykonanie lalki, pacynki lub kukiełki ulubionej postaci literackiej;
• Z krzyżówką na ty - cykl spotkań poświęconych rozwiązywaniu krzyżówek.

Wakacje z Biblioteką 2002 - odbyły się Pod znakiem książki i Internetu:

• Szlakiem ulubionych bohaterów literackich: cykl spotkań plenerowych- konkursów, zabaw i gier opartych na najpopularniejszych książkach dla dzieci i młodzieży (W miasteczku Astrid Lindgren, oraz W kraju Asterixa), wycieczki autokarowe i rowerowe z przewodnikiem po województwie małopolskim;
• Czytanie na zawołanie - głośne czytanie w plenerze połączone z konkursami rysowania kredą na betonie oraz czytanie i zajęcia dla pacjentów oddziału dziecięcego Szpitala Powiatowego w Oświęcimiu;
• Wakacyjny Klub Internautów - zajęcia w Kąciku Internetowym prowadzone przez informatyka dla początkujących użytkowników Internetu;
• Na każde pytanie jest odpowiedź - cykl zgaduj-zgadula i quizy literackie;
• wakacyjne spotkania w Kąciku Malucha dla przedszkolaków;
• Z książką przez Polskę i świat - wystawa literatury geograficznej, turystycznej i podróżniczo-przygodowej.

Rys.5 - Zajęcia biblioteczne z cyklu Między Książką a Internetem

Działalność o charakterze ponadlokalnym - w ramach działalności ponadlokalnej biblioteka współuczestniczy w organizacji międzynarodowych, krajowych i regionalnych spotkań, seminariów i konferencji. W ciągu 10 lat działalności były to:

III Forum Literatury Dziecięcej Krajów Nadbałtyckich - 1994 rok. Informacja o literaturze dziecięcej. Źródła. Metody. Użytkownicy. Spotkanie miało charakter integrujący osoby zajmujące się zawodowo tworzeniem literatury dziecięcej, pośredników między użytkownikami a twórcami, redaktorów czasopism fachowych z krajów byłego obozu socjalistycznego, leżących w basenie Morza Bałtyckiego. Udział w spotkaniu wzięli przedstawiciele Litwy, Łotwy, Estonii, Rosji i Szwecji.

Polsko-Izraelskie Spotkanie Pisarzy dla Dzieci i Młodzieży - 1995 rok. Literatura dla dzieci i młodzieży a potrzeby psychiczne młodego pokolenia. Bilateralne spotkanie grupy pisarzy z Polski i Izraela poświęcone problematyce wojny i Holocaustu i ich interpretacji w literaturze młodzieżowej. Podkreślona została tu rola burzeniu stereotypów w literaturze przeznaczonej dla młodego pokolenia.

Polsko-niemiecka sesja literacko-naukowa, cz. 1 w 1997 roku, cz. 2 w 1998 roku. Dzieciństwo i sacrum. Przedmiotem obrad był problem dzieciństwa i sacrum w utworach pisarzy dziecięcych i młodzieżowych. Starano się ukazać model bohatera dziecięcego, oscylującego między sacrum a profanum, tak w literaturze polskiej, jak i niemieckiej.

Seminarium dla bibliotekarzy Polski Południowej - 1998 rok. Literatura dla małych dzieci. Seminarium połączone z warsztatami zorganizowała Nordycka Rada Ministrów. Prezentowano bogate formy pracy oparte na literaturze dla najmłodszych, stosowane w bibliotekach skandynawskich. Warsztaty prowadzone przez bibliotekarki ze Szwecji, Finlandii, Norwegii i Danii stały się inspiracją dla wielu polskich bibliotekarzy pracujących z dziećmi.

Chotomalia 1999. Uroczyste obchody złotego jubileuszu pracy twórczej Wandy Chotomskiej. Seminarium na temat: Chotomska znana i nieznana. Na uroczystość złożyły się: spotkania z czytelnikami W kolorowym kręgu, redaktorami gazetek szkolnych, przedszkolakami. Seminarium zgromadziło liczną grupę bibliotekarzy, pracowników naukowych uczelni, nauczycieli i sympatyków twórczości Wandy Chotomskiej. W programie były wykłady, prelekcje, wspomnienia i komunikaty adeptów sztuki poetyckiej, wychowanych na poezji jubilatki.

Ogólnopolska sesja literacka - 2000 rok. Kultura literacka dzieci i młodzieży u progu XXI wieku. Interdyscyplinarna sesja naukowa kończąca "stulecie dziecka" zgromadziła literaturoznawców, krytyków literackich, pedagogów, bibliotekoznawców i bibliotekarzy. Referaty, wystąpienia i dyskusje dotyczyły kultury, sztuki i literatury o dzieciach, dla dzieci i przez dzieci tworzonej. Obrady koncentrowały wokół trzech zagadnień wiodących: Dziecko w rodzinie, Dziecko czytające oraz Dziecko a media.

Dajmy dzieciom słońce. Chotomalia 2002. Cykl imprez z udziałem Wandy Chotomskiej z okazji Międzynarodowego Dnia Dziecka, Tygodnia Głośnego Czytania i Mityngu Pokojowego. W programie było uroczyste powitanie Wandy Chotomskiej w Oświęcimiu, występ Kabaretu na kółkach Chotomska i Spółka, Ciastko z bajką, wizyta u małych pacjentów w szpitalu, Msza św. z wykorzystaniem tekstów poetki, udział gościa w Mityngu Pokojowym - zawieszanie "dzwoneczka pokoju" i otwieranie Ulicy Dobra, akcji Pisarka z bazarka - podpisywanie autografów podczas kiermaszu na bazarze. Odbyła się również promocja książki biograficznej Wandalia Chotomistyczne.

Cała Polska czyta dzieciom" - 2001 i Tydzień Głośnego Czytania - 2002. Kiedy w 2001 roku Fundacja ABC XXI Program Zdrowia Emocjonalnego rozpoczęła akcję Cała Polska czyta dzieciom, biblioteka włączyła się w nią czynnie, mając już bogaty dorobek w tym zakresie. 28 września 2002 roku podczas Ogólnopolskiego Dnia Głośnego Czytania, w bibliotece prezydent miasta - Józef Krawczyk - czytał Jesienną bajkę Joanny Papuzińskiej. Jolanta Krysztofiak - autorka książek dla najmłodszych, mieszkanka Oświęcimia, czytała własne utwory i ulubioną bajkę swojego dzieciństwa. Tydzień Głośnego Czytania zainaugurowały Woluminki, inscenizując Lokomotywę Juliana Tuwima i zachęcając wszystkie dzieci do wspólnej recytacji. Podczas imprezy plenerowej dzieciom zaprezentowano Ciastko z bajką według pomysłu Wandy Chotomskiej. Zebranym na Mintyngu Pokojowym wiersze Jana Brzechwy czytał poseł Ziemi Oświęcimskiej - Stanisław Rydzoń. Grażyna Lewandowicz z Biblioteki Narodowej rozmawiała z dorosłymi na temat pożytków płynących z codziennego, głośnego czytania dzieciom. Akcja jest przez cały czas kontynuowana przez bibliotekę. Dwa razy w miesiącu odbywa się głośne czytanie w szpitalu na oddziale dziecięcym, współuczestniczymy w akcji Czytamy społem w sklepach SPOŁEM, podczas wakacji realizowane jest Czytanie na zawołanie, odbywające się w plenerze: na skwerku koło biblioteki, na osiedlowych placach zabaw, na podwórkach.

Rys.6 - Tort urodzinowy Kubusia Puchatka w ramach akcji Cała Polska czyta dzieciom

Rys.7 - Statuetka za realizację Ogólnopolskiego Tygodnia Głośnego Czytania w Oświęcimiu

Obchody Międzynarodowego Dnia Książki Dziecięcej. Każdego roku 2 kwietnia, w rocznicę urodzin Hansa Christiana Andersena organizowany jest przez IBBY Międzynarodowy Dzień Książki Dziecięcej, który został uchwalony na VIII Kongresie IBBY w 1963 roku na wniosek Jelly Lepman - założycielki IBBY. Impreza po raz pierwszy była obchodzona w 1967 roku w Szwecji. Organizatorami święta są kolejno poszczególne kraje członkowskie IBBY. Ich obowiązkiem jest ustalenie hasła, pod którym obchodzone jest święto oraz wykonanie okolicznościowego plakatu. Polska Sekcja IBBY była organizatorem imprezy w 1979 roku. Międzynarodowy Dzień Książki Dziecięcej ma na celu upowszechnianie zainteresowań dzieci książką, dorosłym ma zaś przybliżyć problemy związane z literaturą i czytelnictwem dziecięcym. Oświęcimska placówka działająca pod patronatem Polskiej Sekcji IBBY, od 1998 roku wpisała w kalendarz roczny swoich imprez te obchody. W tym czasie organizuje wystawę książek różnojęzycznych stosownie do ustalonego hasła. W otwarciu wystawy uczestniczą uczniowie z oświęcimskich szkół podstawowych. Każdorazowo wernisaż ma inny charakter, dostosowany do hasła obchodów. Przez cały okres eksponowania wystawy (od kwietnia do czerwca) organizowane są dodatkowe zajęcia biblioteczne: dzieci uczestniczą w grach, zabawach, konkursach związanych z życiem rówieśników w różnych krajach. Szczególne miejsce zarówno na wystawie, jak i w zajęciach literackich i bibliotecznych zajmuje sylwetka patrona - Hansa Christiana Andersena - baśniopisarza wszechczasów. W roku 2002 przewodnie hasło zatytułowano Wzrastamy przez książkę, zaś gospodarzem imprezy była Austriacka Sekcja IBBY. Wystawę otworzyły dzieci, które zamiast cukierków dostały ziarenka grochu oraz miały za zadanie wspiąć się na atrapę przygotowanego muru i zobaczyć, co znajduje się po drugiej stronie. Cała grupa spisała się doskonale.

W ciągu 10 lat swojego istnienia Biblioteka Publiczna dla Dzieci i Młodzieży w Oświęcimiu na stałe wpisała się w pejzaż kulturalny miasta, jest placówką cenioną przez czytelników i ich opiekunów. Jest to możliwe dzięki bogatym zbiorom, atrakcyjnej ofercie informacyjnej i rekreacyjnej, wysiłkom zespołu pracowników, a przede wszystkim dzięki systematycznej pracy w środowisku.

Biblioteka dla Dzieci i Młodzieży w Oświęcimiu (1993 -2003) - Formy działalności / Stanisława Niedziela, Urszula Kuś, Lilianna Olearczyk-Baranowska// W: Biuletyn EBIB [Dokument elektroniczny] / red. naczelny Bożena Bednarek-Michalska. - Nr 3/2003 (43) luty. - Czasopismo elektroniczne. - [Warszawa] : Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich KWE, 2003. - Tryb dostępu: http://www.ebib.pl/2003/43/niedziela.php. - Tyt. z pierwszego ekranu. - ISSN 1507-7187