Barbara Szczepańska
Biblioteka kancelarii prawniczej Lovells

Dyskusja nad przyszłością Światowej Organizacji Własności Intelektualnej (WIPO)

WIPO powstała w 1967 r. w Sztokholmie na mocy Traktatu podpisanego przez kilkanaście państw. Od 1974 r. WIPO jest agendą ONZ z siedzibą w Genewie. Celem Organizacji jest pogłębianie wiedzy na temat ochrony praw własności intelektualnej na arenie międzynarodowej oraz zapewnianie współpracy administracyjnej w zakresie egzekwowania praw własności oraz praw autorskich. Przyczynia się do opracowywania przepisów mających na celu ulepszanie ochrony własności intelektualnej oraz uzgadniania ustawodawstw krajowych w tej dziedzinie i udziela pomocy Państwom, które zwracają się o pomoc techniczno-prawną w dziedzinie własności intelektualnej. Polska stała się członkiem WIPO w 1975 r.

W 1996 r. WIPO uchwaliła Traktaty o prawie autorskim oraz o artystycznych wykonaniach i fonogramach. Obydwa dokumenty stały się wyznacznikami przedmiotu i zakresu ochrony dzieł objętych ochroną prawnoautorską na arenie międzynarodowej.

Od paru lat działalność WIPO poddawana jest krytyce. Organizacje pozarządowe wspierające szeroko rozumianych użytkowników informacji uważają, że działania WIPO nie wspierają równowagi między użytkownikami informacji a właścicielami praw autorskich, wręcz przeciwnie promują prawa tych ostatnich. Kraje rozwijające się natomiast dopominają się od WIPO i krajów członkowskich Organizacji większego wsparcia działań, służących przyspieszeniu ich rozwoju. Jak powszechnie wiadomo, rozwój gospodarczy ma oparcie w wymianie myśli, technologii, patentów. Kraje rozwijające się uważają, że państwa bogate ograniczają ich dostęp do nowych technologii poprzez obwarowanie ich kosztownymi umowami licencyjnymi czy też tantiemami za użytkowanie dzieł chronionych prawem autorskim. Argentyna i Brazylia, wsparte przez inne kraje rozwijające się, przygotowały projekt utworzeniu przy WIPO Agencji Rozwoju, która miałaby zajmować się wspieraniem tych krajów w ich dążeniach do uzyskania zrównoważonych praw autorskich dla wszystkich krajów.

Podczas ostatniej konferencji IFLA w Buenos Aires, a także w dyskusjach online, prowadzonych przez prawie cały wrzesień, Copyright and Other Legal Matters Committe dyskutował nad założeniami dokumentu przygotowywanego przez organizacje pozarządowe z całego świata na temat przyszłości WIPO. Deklaracja Genewska http://www.futureofwipo.org/, która była wynikiem tych rozmów jest kompromisem między stanowiskami radykalnymi i bardziej zachowawczymi. Organizacje pozarządowe zgodziły się co do tego, że WIPO powinna zrewidować prawa własności intelektualnej tak, aby zapewnić różnym krajom, na różnym poziomie rozwoju, odpowiednie regulacje prawne. IFLA przygotowała również własne stanowisko w sprawie przyszłości WIPO, ( tłumaczenie znajduje się w tym numerze Biuletynu), w którym wyraża swoje stanowiska w sprawie przyszłości WIPO.

Bezpośrednia dyskusja nad przyszłością Organizacji toczyła się w dniach 27 września - 5 października tego roku na Zgromadzeniu Ogólnym WIPO. Podczas Zgromadzenia Ogólnego kraje członkowskie przyjęły projekt utworzenia Agencji Rozwoju oraz zaprosiły organizacje pozarządowe do uczestnictwa w międzynarodowej dyskusji na temat własności intelektualnej.

Dyskusja nad przyszłością Światowej Organizacji Własności Intelektualnej (WIPO) / Barbara Szczepańska// W: Biuletyn EBIB [Dokument elektroniczny] / red. naczelny Bożena Bednarek-Michalska. - Nr 8/2004 (59) październik. - Czasopismo elektroniczne. - [Warszawa] : Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich KWE, 2004. - Tryb dostępu: http://www.ebib.pl/2004/59/szczepanska2.php. - Tyt. z pierwszego ekranu. - ISSN 1507-7187