Nr 10/2004 (61), Regionalna współpraca bibliotek. Artykuł
| | Nr 10/2004 (61), Regionalna współpraca bibliotek. Artykuł |
|
 | | | |
Małgorzata Kempa
| |||
| | ||
| Zagadnieniom konsorcjów bibliotecznych poświęcony był lipcowy i sierpniowy numer EBIB-u z 2002 roku. Na łamach biuletynu szeroko przedstawiono historię zawiązywania się tego typu konsorcjów, zarówno w Polsce, jak i na świecie. Szczegółowo omówiono ich strukturę i zasady działania. Autorzy niektórych artykułów dokonali też schematycznej klasyfikacji konsorcjów, wykorzystując różnorodne kryteria podziału. Powołując się na projekt ustawy o finansowaniu nauki art. 2, pkt 9, można przyjąć, iż pod terminem konsorcjum rozumie się: grupę jednostek organizacyjnych, w skład której wchodzi co najmniej jedna jednostka naukowa, podejmująca na podstawie umowy wspólne przedsięwzięcie obejmujące badania naukowe lub prace rozwojowe, albo inwestycje służące nauce. W Polsce występuje wiele konsorcjów, w tym także regionalnych. Bibliotekarze woj. kujawsko-pomorskiego dyskutowali nad jego powołaniem od paru lat. Powołanie KonsorcjumBiblioteki państwowych szkół wyższych regionu kujawsko-pomorskiego dysponują potencjałem rozwojowym, który wspiera naukę i edukację oraz odgrywa wielką rolę kulturotwórczą.
Tab.1 Biblioteki państwowych szkół wyższych regionu kujawsko-pomorskiego w liczbach - dane za rok 2003 Chcąc zainicjować nowe przedsięwzięcia oraz wpisać się w ogólną politykę Europy i Polski w zakresie budowania społeczeństwa informacyjnego, biblioteki przyczyniają się do integracji regionu i wspomagają rozwój jego mieszkańców. W kontekście zmian, jakie dokonały się w ostatnich latach w sferze transformacji do globalnego społeczeństwa informacyjnego, biblioteki powinny podejmować jak najwięcej działań pozwalających na ukształtowanie (oczywiście w obszarze swoich kompetencji) infrastruktury informacyjnej. Biblioteki regionu, współpracując ze sobą, mogą stworzyć lokalny system przepływu informacji, pozwalający na dostarczenie użytkownikowi jakościowo nowej wiedzy i ułatwienie do niej dostępu. Wiadomo też, że wybrane zasoby bibliotek udostępniane w wersji elektronicznej będą wykorzystywane w dużo większym zakresie. Zakłada się, że niedługo elektroniczna droga dostępu stanie się najtańsza i najszybsza, w konsekwencji może stać się drogą dominującą i najczęściej wykorzystywaną. Wobec takiej perspektywy biblioteki powinny starać się reprezentować jak najwięcej wyselekcjonowanych zasobów w formie cyfrowej. Poprzez takie działania można w znacznym stopniu wesprzeć zarówno edukację, jak i kulturę oraz przyczynić się do tego, aby to właśnie biblioteki stały się silnymi i przyjaznymi centrami medialnymi regionu. Z inicjatywy rektorów szkół wyższych regionu kujawsko-pomorskiego, zgodnie z Porozumieniem uczelni podpisanym 5 września 2003 roku, powstało Konsorcjum Bibliotek Naukowych Regionu Kujawsko-Pomorskiego (dalej: KBNRKP). Sygnatariuszami Porozumienia zostali rektorzy następujących uczelni wyższych:
Struktura i organizacjaUznano, iż naczelnym celem powołanego Konsorcjum będzie szeroko rozumiana współpraca bibliotek zmierzająca do efektywnego udostępniania informacji, wspierania nauki i edukacji w regionie oraz przystosowania bibliotek do standardów Unii Europejskiej. Ustalono, że członkiem Konsorcjum może być każda instytucja, będąca państwową szkołą wyższą lub biblioteką publiczną o statusie biblioteki naukowej regionu kujawsko-pomorskiego, a wszyscy członkowie są zrzeszeni na równych prawach. Za najwyższą władzę Konsorcjum uznano Zebranie przedstawicieli instytucji członkowskich, ustanowiono też, że każda instytucja może być reprezentowana przez dowolną liczbę osób. Postanowiono, że częstotliwość zebrań będzie uzależniona od potrzeb, natomiast wszelkie decyzje będą podejmowane większością głosów. Organem wykonawczym Zebrania ustanowiono trzyosobowy zarząd, wybierany na trzy lata spośród instytucji członkowskich. Nad pracami zarządu czuwa przewodniczący, wyłaniany spośród jego członków. Opracowano regulamin pracy Zarządu KBNRKP, który wszedł w życie 2 października 2003 roku. Ustalono też, że wszelkie koszty administracyjne biblioteki pokrywają we własnym zakresie, natomiast koszty wynikające z realizacji wspólnych zadań będą ponoszone proporcjonalnie do stopnia uczestnictwa danej biblioteki. Główne cele konsorcjumBiorąc pod uwagę możliwości rozwojowe i potencjał naukowy bibliotek jednoczących się wokół prezentowanego przedsięwzięcia, postanowiono szczegółowo skoncentrować się na następujących zagadnieniach:
Dotychczasowa działalnośćW każdej z bibliotek powołano specjalne grupy zadaniowe, zajmujące się określonymi działaniami:
I projekt konsorcyjnyDotychczas udało się zakupić nowoczesny system komputerowy Horizon dla trzech bibliotek, wchodzących w skład Konsorcjum (Akademii Techniczno-Rolniczej, Akademii Medycznej oraz Akademii Muzycznej). Dla pracowników wymienionych bibliotek przeprowadzono szkolenia z zakresu katalogowania w formacie MARC21 w systemie Horizon. Zajęcia były prowadzone etapami w okresie od kwietnia do lipca 2003 r. i koncentrowały się wokół następujących zagadnień:
Szkolenia prowadzili pracownicy Biblioteki Głównej UMK, a odbywały się w siedzibie Biblioteki Głównej AB. Obecnie trwają prace nad wdrażaniem systemu w poszczególnych bibliotekach.
II projekt konsorcyjnySzczególnie ważną inicjatywą Konsorcjum jest utworzenie Kujawsko-Pomorskiej Biblioteki Cyfrowej. Naczelnym celem projektu jest umożliwienie szybkiego dostępu do szerokich zasobów wiedzy oraz zabezpieczenie cennych dokumentów regionu i piśmienniczych zabytków kultury. Przedsięwzięcie to ma szeroki zakres i konieczne jest dofinansowanie z zewnątrz, dlatego też Biblioteka Główna UMK jako przedstawiciel Konsorcjum wystąpiła z wnioskiem o fundusze strukturalne Unii Europejskiej. Utworzenie Biblioteki Cyfrowej wpisuje się nie tylko w założenia Narodowego Planu Rozwoju Polski w zakresie budowania otwartego społeczeństwa informacyjnego (ePolska) i rozwoju edukacji, ale przede wszystkim w strategię rozwoju regionu. Dzięki funduszom przeznaczonym na finansowanie tej strategii w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego na lata 2004-2006 (ZPORR), projekt będzie realizowany za kwotę 1 020 000 zł w trzech bibliotekach: BG UMK, BG AB i BG AM. Biblioteka Cyfrowa jest jednym z trzech obecnie realizowanych projektów bibliotecznych regionu - dwa pozostałe to INFOBIBNET i MEDIATEKA. W założeniu bowiem, to biblioteki mają dać dostęp do wiedzy zgromadzonej w księgozbiorach bibliotek regionu oraz stać się punktami przesyłania, dostarczania i gromadzenia informacji z każdej dziedziny życia. Realizacja największego projektu Konsorcjum - budowy Biblioteki Cyfrowej - powinna przynieść następujące korzyści:
Postanowiono, że biblioteki biorące udział w przedsięwzięciu będą umieszczały swoje zdigitalizowane zasoby na wspólnej platformie sprzętowo-programowej, posadowionej w Bibliotece Głównej UMK, sprawującej również nad nimi opiekę merytoryczną, dotyczącą katalogowania, opisu, aktualizacji i reguł udostępniania. Głównym koordynatorem projektu jest Biblioteka Główna UMK. Kujawsko-Pomorska Biblioteka Cyfrowa będzie się składała z następujących kolekcji:
System elektroniczny, na którym, mamy nadzieję, będzie posadowiona KPBC, oparty będzie o polskie oprogramowanie dLibra, stworzone w Poznańskim Centrum Superkomputerowo-Sieciowym i rozwijane aktualnie we współpracy Poznańską Fundacją Bibliotek Naukowych. Wybór dLibry jest związany ze współpracą tego programu z systemem Horizon, który już w tej chwili posiadają wszystkie biblioteki naukowe regionu. System zostanie posadowiony na serwerze UMK. Ustalono, że w regionie powstaną trzy pracownie digitalizacji, które będą skanować po kilka tysięcy obiektów rocznie. Plany na przyszłośćNależy mieć nadzieję, że Konsorcjum będzie się w przyszłości poszerzało o kolejne instytucje - publiczne biblioteki naukowe oraz biblioteki państwowych i niepaństwowych szkół wyższych. Kolejne projekty będą dotyczyły ujednolicenia zasad udostępniania zasobów bibliotek i dostępu do czasopism elektronicznych. Obecnie można stwierdzić, iż powołanie KBNRKP było niezbędnym czynnikiem w zakresie zarówno wzmocnienia współpracy regionalnej, jak i realizacji wszystkich innych projektów omówionych w początkowej części artykułu. Wszystkie założenia przyczynią się do podniesienia jakości świadczonych usług konsorcyjnych bibliotek, zabezpieczenia dziedzictwa kulturowego naszego regionu, unifikacji dostępu do zbiorów elektronicznych oraz racjonalizacji wydatków bibliotek. Za duży sukces można uznać pozyskanie środków finansowych na realizację projektu Biblioteki Cyfrowej. Biorąc pod uwagę ogromny potencjał bibliotek regionu kujawsko-pomorskiego, już teraz można przewidzieć, że następne projekty podejmowane przez biblioteki zrzeszone w Konsorcjum również zostaną pomyślnie zrealizowane.
Przypisy[1] Za podstawę niniejszego tekstu posłużyły dokumenty związane zarówno z powstaniem Konsorcjum, jak i z realizacją założonych projektów. Projekt Kujawsko-Pomorskiej Biblioteki Cyfrowej opracowała Bożena Bednarek-Michalska, będąca koordynatorem całego przedsięwzięcia. [2] Od 26.11.04 r. Akademia Medyczna w Bydgoszczy stała się Collegium Medicum UMK.  | |
| | | |
| |||
| | ||
