Nr 1/2005 (62), Szkolenia dla użytkowników. Artykuł
| | Nr 1/2005 (62), Szkolenia dla użytkowników. Artykuł |
|
 | | | |
Enid Pryce-JonesJanice Bell
| |||
| | ||
| Uniwersytet Anglii Środkowej (UCE) w Birmingham to duży, utworzony po reformie 1992 roku uniwersytet[1], posiadający osiem bibliotek, 23 000 studentów i ponad 760 pracowników naukowych. Szkolenia użytkowników bibliotek prowadzono od lat na rozmaite sposoby, co spowodowane było różnorodnością przedmiotów wykładanych w wielu kampusach, na wydziałach, o różnym podejściu do tak ważnego problemu, jakim jest umiejętność posługiwania się informacją (information literacy)[2]. W roku 2004, na skutek szeregu zmian (odpowiedzialnym za działalność bibliotek został nowy prorektor zajmujący się w przeszłości sprawami studenckimi; utworzono nowe dodatkowe stanowisko zastępcy dyrektora biblioteki; na różnych wydziałach rosła rozbieżność w podejściu do problemu umiejętności posługiwania się informacją; rozpoczęto wprowadzanie Moodle jako wspólnego dla całej instytucji systemu zarządzania edukacją) uznaliśmy, że musimy sprawdzić, wydział po wydziale, jakie miejsce w programach studiów zajmują szkolenia w zakresie posługiwania się informacją. GenezaOstatni przegląd szkoleń bibliotecznych miał miejsce w latach 1998-2000. Po zbadaniu, jakie działania na rzecz rozwijania umiejętności posługiwania się informacją podejmowane są przez bibliotekarzy wydziałowych, podjęto decyzję, by na początek skoncentrować się na udoskonaleniu wstępnych szkoleń bibliotecznych oraz by podjąć starania o zintegrowanie z programem studiów szkoleń z zakresu posługiwania się informacją. Postanowiono także prowadzić dla studentów zajęcia dotyczące posługiwania się informacją o charakterze ogólnym. Nie było możliwe sprzężenie tych zajęć z czasem, kiedy studentom zadawano konkretne prace, ponieważ nie udało się uzyskać niezbędnych informacji. Zajęcia spotkały się brakiem zainteresowania i mizernym uczestnictwem, co w jakimś stopniu zniechęciło prowadzących je bibliotekarzy. Po dwóch latach podjęto decyzję o zaprzestaniu ich prowadzenia i skupieniu się na zapewnianiu jak najrzetelniejszych informacji pracownikom naukowym w nadziei, że lepiej "poinformowany" wykładowca będzie w stanie przekazać studentom precyzyjne i właściwe informacje. Wychodząc z tego założenia, zainicjowano Dni Świadomości Źródeł Elektronicznych [Electronic Resources Awareness Days] dla kadry naukowej. Wszystkim pomysł ten bardzo się spodobał, a ci pracownicy, którzy w Dniach Świadomości uczestniczyli, mieli możliwość, by czegoś nowego się dowiedzieć. Jednakże środki, przy pomocy których prowadzimy szkolenia, są ograniczone i w naszych działaniach opieramy się na gotowości kadry naukowej do przyjścia i uczenia się, nie istnieje także żaden "idealny" czas w roku do podejmowania tego typu akcji. Aktualna sytuacjaW 2004 roku pracownicy bibliotek zostali poproszeni o przygotowanie informacji o liczbie przeprowadzonych szkoleń, ich czasie trwania, liczbie uczestniczących w nich studentów oraz o poziomie tych zajęć (ćwiczenia dla pierwszego roku, ćwiczenia dla studentów podyplomowych, itp.). Wyniki tych badań były niejednoznaczne, ponieważ bibliotekarze musieli sięgać wstecz do swoich notatek i nie byli w stanie dostarczyć wszystkich wymaganych informacji. Mimo to dało się zauważyć, że bibliotekarze wydziałowi i dziedzinowi mieli bardzo dużo pracy związanej z "wprowadzaniem do biblioteki", jednakże poza tym pierwszym kontaktem studentów z biblioteką żaden inny, ujęty w programie, w wielu przypadkach nie istnieje. Trwające 15-30 minut zajęcia, w czasie których informuje się nowych studentów o ofercie biblioteki, to dla wielu z nich jedyne oficjalne spotkanie z biblioteką, jakie ma miejsce aż do chwili, kiedy na drugim roku zaczynają myśleć o pisaniu pracy lub nawet do momentu, kiedy na roku trzecim zaczynają prace tę pisać. Niezmiernie zróżnicowane jest zapotrzebowanie na bardziej zaawansowane szkolenia studentów, niektóre wydziały pozostawiają w gestii samych studentów sprawę organizowania zajęć prowadzonych przez bibliotekarza wydziałowego, inne zaś zintegrowały zdobywanie umiejętności posługiwania się informacją z programem studiów. Za wcześnie jeszcze, by mówić o dowodach na to, że na wydziałach, które wprowadziły do programu nauczania specjalne szkolenia, poprawiły się umiejętności studentów związane z posługiwaniem się informacją i jej wyszukiwaniem. Jednakże pracownicy poszczególnych bibliotek wydziałowych zauważyli, że mniej pytań kierowanych jest do dyżurnych bibliotekarzy i że zmienił się charakter samych zapytań. Badania wykazały także, że bibliotekarze wydziałowi i dziedzinowi muszą przeznaczać wiele czasu na szkolenia indywidualne lub małych grup wówczas, gdy studenci proszą o pomoc. W rzeczy samej nie jest to nic złego. Jak mówi Pat Noon (1994): Cóż może być ważniejszego od pracy z i dla indywidualnych użytkowników. Jeśli student nie zadaje pytań, nie ma możliwości skorzystania z licznych zasobów, na których nabywanie i naukę obsługi pracownicy bibliotek poświęcają sporo czasu, wysiłku i pieniędzy. Oznacza to także, że student, który o pomoc nie prosi, żadnej pomocy nie zyska. Pomoc, jaką otrzymują różne grupy studentów, ma bardzo niewyrównany poziom, gdyż nie jest możliwe, by nieformalne, niesystematyczne szkolenia miały taki sam kształt, jak specjalnie przygotowane zajęcia, zintegrowane z programem studiów. Zdajemy sobie sprawę, że jest to sytuacja krzywdząca, która może zaszkodzić zwłaszcza tym, którzy pomocy potrzebują najbardziej. Wiemy także, wynika to z badań przeprowadzonych wśród pracowników naukowych późną wiosną 2004 roku przez "evidence base", jednostkę badawczą Biblioteki, że wielu pracowników naukowych posiada ugruntowaną opinię na temat możliwych przyczyn, dla których studenci korzystają z biblioteki w sposób mało efektywny lub nie korzystają w ogóle. Bibliotekarze szkolący studentów przejawiają także dobrą wolę w poszukiwaniu rozwiązania problemu, jakim jest edukacji użytkownika. PrzyszłośćNasz plan poprawy istniejącej sytuacji jest następujący: Wprowadzimy ideę "wspólnych śniadań", aby zachęcić pracowników naukowych do bardziej szczegółowego przedstawiania swoich zapatrywań i aby zapytać ich, w jaki sposób możemy wzajemnie się wspierać. Kiedy już poznamy ich uwagi, podejmiemy odpowiednie działania, które zachęcałyby naszych studentów do stawania się uczniami samodzielnymi. Poszukujemy specjalnych szkoleń dla bibliotekarzy, aby ich entuzjazm i już posiadane umiejętności wesprzeć odpowiednią teorią oraz rozwiązaniami praktycznym gwarantującymi powodzenie prowadzonych zajęć. Jeden z pracowników biblioteki został oficjalnie wyznaczony do pełnienia funkcji "Library Service Moodler" [przedstwaiciel bibliotek ds. systemu Moodle] i poświęca na to 20% swojego czasu pracy. Zapewnia on nas, że to, co naszym zdaniem stanowi podstawę rozwiązania problemów dotyczących informacji, możliwe jest w systemie Moodle, który pozwala studentom na korzystanie ze szkoleń z zakresu posługiwania się informacją we własnym tempie i wtedy, gdy są im one potrzebne. Ponieważ natura tego podejścia opiera się na samodzielności, wciąż może to skutkować pewną "nierównością" zapewnianych tą drogą szkoleń. Studenci, którzy powinni udoskonalić swoje umiejętności posługiwania się informacją, mogą nie być świadomi, czego potrzebują. Aby użytkowanie systemu Moodle zakończyło się powodzeniem, konieczne będzie przygotowanie linków z modułów dziedzinowych do Library Moodle. Mogą się one znaleźć zarówno w stosownych miejscach modułu, jak i w menu wybranym przez studenta. Wierzymy, że uda się tego dokonać. Nasz Moodler współpracuje z Moodlerami wydziałowymi w celu zagwarantowania integracji modułów bibliotecznych z programami nauczania po to, byśmy dzięki skoncentrowaniu się raczej na tym, czego rzeczywiście potrzebują nasi użytkownicy podczas odbywania studiów, niż na tym, co my chcielibyśmy im przekazać w jakiej by nie była liczbie przyznanych godzin, byli w stanie sprowadzić rolę edukacji użytkownika nie tylko do integralnego elementu oferowanych przez nas usług, ale także integralnego elementu nauczania studentów. Noon P. (1994) WnioskiJeżeli nasi studenci mają korzystać z bogactwa zasobów dostępnych w naszych bibliotekach i jeśli mają odnosić sukcesy poza uczelnią, co wymaga coraz większych umiejętności w posługiwaniu się informacją, musimy odpowiedzieć na to wyzwanie i stworzyć takie możliwości, które pozwalałyby studentom na rozwijanie tychże umiejętności. Kluczem do osiągnięcia założonych celów będzie dla nas kooperacja z kadrą uczelni. Nasi bibliotekarze wydziałowi już teraz na wiele sposobów współpracują z pracownikami naukowymi i będziemy czekać na wymianę doświadczeń oraz na dalszy rozwój prac, jakie już w tej chwili wykonują. Hannelore Rader (2001) stwierdza, że "Bibliotekarz akademicki, by działać z powodzeniem w tej zmuszającej do rywalizacji epoce informacyjnej, musi być rzutki, zdolny do podejmowania ryzyka i potrafiący współpracować ze swoim środowiskiem uczelnianym". I o taką postawą chcielibyśmy prosić naszych bibliotekarzy, gdyż będziemy się starali zapewnić studentom usługi, jakich potrzebują.
tłumaczenie: Joanna Grześkowiak Przypisy[1] Na mocy ustawy (Further and Higher Education Act), która weszła w życia w marcu 1992 roku szereg uczelni technicznych w Wielkiej Brytanii zyskało status uniwersytetu. [Przyp. tłumacza]. [2] Angielski termin information literacy został w artykule przetłumaczony jako umiejętność posługiwania się informacją. [Przyp. tłumacza]. Bibliografia
 | |
| | | |
| |||
| | ||