Elżbieta Golec-Nycz
Biblioteka Główna Akademii Ekonomicznej w Krakowie

Wątpliwości interpretacyjne wynikające z nieścisłych zapisów ustawy ?Prawo o szkolnictwie wyższym?

W związku z moim artykułem zamieszczonym w listopadowym numerze Biuletynu EBIB dotyczącym pozycji bibliotekarzy w świetle ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym z dnia 24 lipca 2005 roku http://ebib.oss.wroc.pl/2005/70/golec-nycz.php otrzymałam listy z zapytaniami i wątpliwościami środowiska bibliotekarskiego w najbardziej bulwersującej i dotykającej sprawie, jaką jest odebranie przez ustawodawcę starszym bibliotekarzom i kustoszom dotychczasowych uprawnień, czyli prawa do wymiaru urlopu wypoczynkowego w wysokości 36 dni roboczych. Fakt ten wynika z rozbieżności interpretacyjnych zapisu art. 264 ust. 7 cyt. ustawy ?pozostają mianowani i na tych samych zasadach?. Otóż należy powiedzieć, że w polskim ustawodawstwie nie ma wiążącej wykładni przepisów ustaw, stąd różni prawnicy mogą te same przepisy różnie interpretować, mimo że obowiązuje najpierw wykładnia gramatyczna, potem systemowa i w następnej kolejności dopiero funkcjonalna. W sytuacji, gdy ustawodawca nie uściśli przepisu, doprowadza to do dowolności interpretacyjnych. Tak się też stało w przypadku wyżej wymienionego zapisu ? takie dochodzą głosy ze środowiska bibliotekarzy szkół wyższych. Cofnięcie praw nabytych pracownikom, bez ustalenia okresu przejściowego, narusza zasadę konstytucyjną zachowania praw nabytych. W miarę szybko można ten błąd legislacyjny naprawić w statucie uczelni.

Uczelnia publiczna, która ma co najmniej cztery uprawnienia do nadawania stopnia naukowego doktora (art. 56 ust. 2 Psw), może samodzielnie ustanawiać zapisy w statucie. Prawo o szkolnictwie wyższym przewiduje, że statut uczelni powinien być dostosowany do wymagań nowej ustawy w terminie do 30 czerwca 2006 roku. Dokonując uaktualnienia statutu uczelni, można w nim zamieścić zapisy dotyczące zachowania wszystkich nabytych uprawnień przez bibliotekarzy, którzy te prawa nabyli przed dniem wejścia w życie nowej ustawy, nie narażając się na zarzut sprzeczności z Psw.

Można to zrobić w kontekście art. 18 k.p. 1, który brzmi: Postanowienia umów o pracę oraz innych aktów, na których podstawie powstaje stosunek pracy, nie mogą być mniej korzystne dla pracownika niż przepisy prawa pracy. Zapis ten pozwala na rozszerzenie uprawnień pracowniczych przez pracodawcę, nie można natomiast nigdy uprawnień tych zawęzić.

Zamieszczenie w statucie uczelni jako akcie prawnym niższej rangi zapisu mówiącego o pozostawieniu bibliotekarzom dotychczasowych uprawnień urlopowych, nie jest absolutnie sprzeczne z ustawą Prawo o szkolnictwie wyższym. Co więcej, można taki przywilej rozszerzyć na bibliotekarzy, którzy dopiero zostaną awansowani na stanowisko starszego bibliotekarza i kustosza już po terminie wejścia w życie nowej ustawy, uzasadniając takie rozwiązanie zasadą równego traktowania pracowników w zatrudnieniu (art. 18 3a i nast. k.p.). Pytanie tylko, czy w interesie władz uczelni takie rozwiązanie byłoby do zaakceptowania. Niezależnie od możliwości takiego rozwiązania sprawy należałoby zwrócić się do Rzecznika Praw Obywatelskich z wnioskiem o skierowanie sprawy do Trybunału Konstytucyjnego w celu ustalenia zgodności Prawa o szkolnictwie wyższym z zasadami Konstytucji RP. O tych zagadnieniach pisałam już w listopadowym numerze.

Nie wiem też, czy wszystkim bibliotekarzom jest wiadome, że Rada Wykonawcza Dyrektorów Szkół Wyższych zwróciła się do resortu nauki o wykładnię spornego zapisu ustawy. Mimo że, jak pisałam, nie ma w Polsce wiążącej wykładni ustaw, władze uczelni publicznych, zwłaszcza tych, które samodzielnie wprowadzają swój statut, mają szansę na sprawiedliwsze od ustawodawcy rozwiązanie kwestii prawa do urlopu starszych bibliotekarzy i kustoszy bibliotecznych.

Póki co, w 2006 roku będzie jeszcze obowiązywał na pewno urlop wypoczynkowy w wymiarze 36 dni roboczych, ponieważ nowe przepisy dotyczące uprawnień pracowniczych wchodzą w życie dopiero z dniem 1 września 2006 roku. Myślę, że do tego czasu sprawa rozstrzygnie się pomyślnie dla zainteresowanych.

Wątpliwości interpretacyjne wynikające z nieścisłych zapisów ustawy ?Prawo o szkolnictwie wyższym? / Elżbieta Golec-Nycz// W: Biuletyn EBIB [Dokument elektroniczny] / red. naczelny Bożena Bednarek-Michalska. - Nr 2/2006 (72) luty. - Czasopismo elektroniczne. - [Warszawa] : Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich KWE, 2006. - Tryb dostępu: http://www.ebib.info/2006/72/golec.php. - Tyt. z pierwszego ekranu. - ISSN 1507-7187