Dorota Ogonowska
Zespół Szkół nr 10 w Toruniu

Biblioteka szkolna Zespołu Szkół nr 10 w Toruniu

Kiedy zostałam zaproszona przez panią Bożenę Bednarek-Michalską do napisania artykułu o pracy toruńskich bibliotek szkolnych, przyznam szczerze, iż miałam mieszane uczucia. Pisząc o wszystkich, mogłabym zbyt ogólnie przedstawić pracę żmudną, wymagającą rozległej wiedzy z różnych dziedzin nauki i... cierpliwości. Postanowiłam zatem skupić się raczej na swoich doświadczeniach.

W bibliotekach szkolnych pracujemy z czytelnikiem w różnym wieku. Inne potrzeby ma pierwszoklasista, gimnazjalista czy maturzysta, a jeszcze inne nauczyciel. Ale cel jest jeden: każdy czytelnik powinien otrzymać satysfakcjonującą go informację, książkę, adres strony WWW itp. O pracy nawet jednej biblioteki szkolnej nie można opowiedzieć w kilku zdaniach. Tyle, ile jest szkół, tyle w nich różnorodnych bibliotek. Każda ma swój charakter, własny klimat, swoją specyfikę pracy, indywidualnie opracowany regulamin korzystania z wypożyczalni, czytelni, stanowisk komputerowych. Oczywiście jest wiele punktów, które łączą wszystkie biblioteki szkolne.

Biblioteki szkolne są pracowniami wspomagającymi:

• realizację zadań dydaktyczno-wychowawczych szkoły;
• rozwój, zainteresowania i potrzeby uczniów;
• doskonalenie warsztatu pracy nauczycieli;
• popularyzowanie wiedzy wśród uczniów.

Biblioteki szkolne udostępniają książki i inne źródła informacji, różnorodne pod względem treści, w formie tradycyjnej i elektronicznej. Mają one coraz częściej skomputeryzowane zbiory i są podłączone do sieci Internet. Przekształcają się w centra multimedialne, a bibliotekarz szkolny pełni funkcję tzw. "media-specialist", staje się ekspertem od spraw informacji i wykorzystania nowoczesnych technologii informacyjnych w szkole. Bazą wypożyczeń są oczywiście lektury szkolne, ale nie tylko, młodzież często pyta o najnowsze hity wydawnicze. Naszym uczniom nie są obcy tacy autorzy, jak: Paulo Coelho, William Wharton, Umberto Eco, Jonathan Caroll, Jostein Gaarder, John Ronald Reuel Tolkien, William Golding, Andrzej Sapkowski, itp.

Praca w bibliotece szkolnej jest bardzo złożona, a zakres zadań i obowiązków dość szeroki. Obok wszelkich prac typowo bibliotecznych - od wybrania książek w księgarniach, opracowania ich technicznie, łącznie z rozliczeniem rachunku w księgowości, sklasyfikowania wg UKD, wypisania kart katalogowych, włączenia kart do katalogów alfabetycznego i rzeczowego, udostępnienia czytelnikowi itd., dochodzą obowiązki typowo nauczycielskie - przeprowadzenie zajęć z przysposobienia czytelniczo-informacyjnego, pomoc uczniom i nauczycielom w poszukiwaniach źródłowych i tekstowych, pomoc startującym w konkursach i olimpiadach przedmiotowych, oddziaływanie indywidualne w pracy z uczniem słabym oraz zdolnym, a poprzez podanie "właściwej" książki i dyskusje z młodzieżą, pełni się także rolę wychowawcy młodzieży.

Jako nauczyciel bibliotekarz pracuję 11 lat. Obecnie w Zespole Szkół nr 10 w Toruniu. W skład Zespołu wchodzi liceum ogólnokształcące i gimnazjum. Szkoła razem z nauczycielami i pracownikami administracji liczy ponad 1000 osób. W naszej bibliotece mamy dwa pełne etaty, odrębną czytelnię i stanowisko komputerowe podłączone do sieci Internet. Niestety nie mamy jeszcze zakupionego programu MOL, więc wiele żmudnych i powtarzających się czynności wykonujemy tradycyjnie. Nasza czytelnia posiada dość bogaty księgozbiór podręczny. Uczniowie, którzy przygotowują się w niej do zajęć, korzystają z encyklopedii, słowników z różnych dziedzin wiedzy, atlasów geograficznych itp. Chętnie sięgają po prasę; obok pism młodzieżowych, jak Cogito czy Perspektywy, czytają pisma popularnonaukowe: Wiedzę i Życie, Świat Nauki, Internet, Komputer świat, Aurę, Młodego Technika, National Geographic itp. Dla nauczycieli mamy czasopisma metodyczne do każdego nauczanego przedmiotu, a także gromadzimy wszelkie wydawnictwa dotyczące reformy szkolnej, nowej matury, wyposażamy również gabinety przedmiotowe według zgłaszanych potrzeb i oczywiście w ramach możliwości finansowych szkoły.

Stan naszego księgozbioru to 21182 egzemplarzy, według bieżącego zapisu w księdze głównej, stan po odjęciu ubytków (7460) to 13722 jednostek. W roku szkolnym 2000/2001 zanotowałyśmy 13535 udokumentowanych odwiedzin, w tym:

• 9736 osób to wypożyczający książki do domu,
• 3434 osoby to korzystający w czytelni z księgozbioru podręcznego,
• 365 osób to korzystający z komputera.

Do domu wypożyczyłyśmy 6889 książek, literatura popularnonaukowa stanowiła 34% ogółu wypożyczeń.

Tworzymy z naszej biblioteki interdyscyplinarną pracownię wspomagającą realizowanie zadań dydaktyczno-wychowawczych szkoły oraz doskonalenie warsztatu pracy nauczycieli i uczniów:

• rozwijamy zainteresowania i umiejętności uczniów Zespołu Szkół nr 10;
• wyszukujemy informacje według zapytań czytelników (dominują pytania o najnowszą historię Polski i świata, aktualności z wiedzy o społeczeństwie, ekonomii, ekologii, geografii, statystyki, biologii, filozofii, architektury i malarstwa);
• wdrażamy uczniów do samodzielnej pracy z książką naukową i warsztatem informacyjno-bibliograficznym, aby byli oni należycie przygotowani do korzystania z zasobów bibliotek naukowych;
• przeprowadzamy zajęcia z przysposobienia czytelniczo-informacyjnego w klasach liceum i gimnazjum;
• klasy maturalne uczestniczyły w specjalnych zajęciach zorganizowanych w Bibliotece Pedagogicznej;
• omawiałyśmy specyfikę pracy ze studentem bibliotekoznawstwa odbywającym w naszej bibliotece praktykę;
• gromadzimy materiały i informujemy młodzież o wymaganiach nowej matury oraz w ramach preorientacji zawodowej - o szkołach wyższych, pomaturalnych, kursach.

Bibliotekarze też muszą wykonywać szereg czynności technicznych: dbać o szybko niszczejący księgozbiór i w miarę możliwości naprawiać uszkodzone egzemplarze, kopiować brakujące kartki i porządkować księgozbiór w części magazynowej i czytelni, kontynuować prace nad reklasyfikacją wg znowelizowanych norm UKD. Do tej pory zreklasyfikowałyśmy książki w działach 0, 1, 2, 3 i 9. Ponadto w naszej szkole tworzymy gazetki biblioteczne i urozmaicamy wystrój gablot przed biblioteką.

Mając na uwadze fakt, iż nasza biblioteka dysponuje stanowiskiem komputerowym podłączonym do sieci Internet, postanowiłam utworzyć stronę domową WWW biblioteki szkolnej - http://www.xlo.torun.pl/biblioteka. Serwis WWW biblioteki szkolnej obok danych na temat samej biblioteki, dni i godzin otwarcia, gazetek bibliotecznych, statystyki czytelniczej i wiadomości o Toruniu, zawiera także linki WWW do wyszukiwarek krajowych i zagranicznych oraz katalogów internetowych związanych z nauką, książką i czasopiśmiennictwem. Strona domowa WWW biblioteki szkolnej cieszy się ogromną popularnością wśród nauczycieli i uczniów naszej szkoły. Zgromadzone tam adresy internetowe pomagają użytkownikom wyszukiwać w sieci informacje potrzebne do celów edukacyjnych. Taki serwis umożliwia użytkownikom korzystanie z ogólnodostępnych zasobów sieciowych z zakresu wszystkich dziedzin nauki. Uczę młodzież selekcji i krytycznego odbioru treści, bo chociaż myślą przewodnią Internetu jest powszechny i wolny dostęp do informacji, swobodna wymiana myśli i szybka komunikacja ze światem, to jednak brak cenzury w sieci, a także to, że informacja w Internecie nie jest trwałym źródłem i często też przez nikogo nie podpisanym, sprawia, że wielu użytkowników trafia na "manowce". Jedno jest pewne: dostęp do sieci Internet i umiejętność posługiwania się komputerem daje możliwość zdobywania wielu istotnych informacji w jak najkrótszym czasie. Dzięki Internetowi możemy dotrzeć i "zwiedzić" wiele galerii i muzeów, "odwiedzić" biblioteki, wydawnictwa, księgarnie, poczytać czasopisma i książki, prace badawcze, a także poznać instytucje i organizacje rządowe i pozarządowe itp.

Biblioteka szkolna wyposażona w bogaty księgozbiór i sieć Internet przyciąga wielu czytelników, rozbudza i rozwija zainteresowania czytelnicze i poznawcze, uczy posługiwania się komputerem w celu zdobywania informacji i wykorzystywania ich do wzbogacania własnej wiedzy z różnych dziedzin. Widziałabym w przyszłości utworzenie, z chętnych uczniów, zespółu redakcyjnego do tworzenia gazetek bibliotecznych, umieszczania komunikatów w sieci, a także recenzji o przeczytanej książce, czy obejrzanym filmie. Wpłynie to na pewno na podniesienie poziomu czytelnictwa i kultury osobistej, ale głównie da możliwość zastosowania w praktyce wiedzy zdobytej w trakcie nauki w szkole. W grudniu 2000 roku moja strona WWW zajęła I miejsce w ogólnopolskim konkursie Eduseeka, a w nagrodę otrzymaliśmy skaner, który jest bardzo przydatny w naszej bibliotece.

Mam świadomość, iż nie wszystkie formy działalności biblioteki szkolnej udało mi się przedstawić. Mam tylko nadzieję, że osobom, które nigdy nie pracowały w bibliotece szkolnej, przybliżyłam nieco problemy, z którymi trzeba sobie radzić pracując w szkole. Nauczyciele bibliotekarze toruńskich szkół często spotykają się na różnych kursach organizowanych najczęściej przez Bibliotekę Pedagogiczną w Toruniu, szkolą się na studiach podyplomowych, dużym zainteresowaniem cieszą się także warsztaty organizowane przez toruński Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli. W grudniu 2000 roku powstał Oddział Towarzystwa Nauczycieli Bibliotekarzy Szkół Polskich w Toruniu i mamy nadzieję, że z ramienia tej grupy powstanie wiele ciekawych inicjatyw dla bibliotekarzy szkolnych.

EBIB 9/2001 (27), Biblioteki pedagogiczne i szkolne
Dorota Ogonowska,
Biblioteka szkolna Zespołu Szkół nr 10 w Toruniu:  www.ebib.pl/2001/27/ogonowska.html